WeberWoche bij Stroom

Vroeger, toen ik sociologie studeerde, maakte ik kennis met de ‘vaders’ van de sociologie. Een van hen was Max Weber. We lazen een van zijn in het Nederlands vertaalde werken ‘Wetenschap als beroep en roeping’. Laat nu Stroom in Den Haag in september een WeberWoche organiseren!

In de WeberWoche staat de hertovering van onze wereld en ideeën centraal. Weber had het over de Entzauberung der Welt, de onttovering van de wereld. Ik herinner me nog enigszins dat dat aan de orde kwam in het bovengenoemde boek, Wetenschap als beroep en roeping,  dat we lazen destijds. Het boek verscheen in 1919.

Belang van betovering

Nu geven kunstenaars, performers, filmmakers, componisten en theoretici uit verschillende kennisgebieden en actief in uiteenlopende disciplines vorm aan een veelzijdig programma waarin het belang van betovering in onze hedendaagse geseculariseerde maatschappij aan de orde wordt gesteld. Onder hen ook Alexander Kluge. Hij schreef samen met Oskar Negt een dikke Duitse pil, Öffentlichkeit und Erfahrung. Zur Organisationsanalyse von bürgerlicher und proletarischer Öffentlichkeit , over openbaarheid en tegenopenbaarheid die we destijds doorgeworsteld hebben. Ik checkte even of ie nog in de kast stond. Ik zag ‘m niet meteen. Misschien staat –ie in de kelder.

Volgens Weber is onze moderne, bureaucratische samenleving (let wel, hij schreef het al in 1919!), waarin keuzes gebaseerd zijn op rationele overwegingen en waarin  wetenschappelijke verklaringen als hoogste goed gelden, onttoverd. Getal en meting vieren hoogtij.

Ein stahlhartes Gehäuse

‘Door de rationalisering en intellectualisering, maar vooral door de onttovering van de wereld, bestaat het lot van onze tijd hierin dat juist de diepste en subliemste waarden uit de openbaarheid zijn verdwenen. Zij hebben zich teruggetrokken in een onwerelds rijk van mystiek leven of in de broederlijkheid van directe betrekkingen van individuen onder elkaar’(Max Weber, Wetenschap als beroep, 1919)

Volgens Weber hebben mensen ontwikkelingen op gang gebracht die een eigen leven zijn gaan leiden en zich tegen de mens hebben gekeerd. Hij gebruikt daarvoor het beeld van een stahlhartes Gehäuse, een ijzeren kooi. Het broemdste voorbeeld daarvan is de bureaucratie, die van een middel een doel op zichzelf is geworden. Zozeer dat ze de menselijke vrijheid bedreigt. Er is een ‘bureaucratische ruis’ neergedaald over alles en iedereen, die mensen disciplineert en tot pionnen  maakt.

Plastique Fantastique

Stroom grijpt de WeberWoche aan om te zoeken naar uitspraken en kennis die kunnen helpen weer in een ‘betoverde staat’ te geraken.  Met bijdragen van Alexander Kluge, Gabriel Lester, Helga Wretman, Jan Verwoert, Jasper Niens, Justin Bennett, Katie Paterson, Katja Novitskova, Koen Vermeir, Melanie Bojano, Nathaniel Mellors, Plastique fantastique, Robertas Narkus, Ryan Trecartin en Simon O’Sullivan.