Erasmus in Gouda

`Reizigers zijn wij in deze wereld, geen bewoners`.  Deze spreuk, bevestigd op de zijkant van een wooncomplex in de wijk Korte Akkeren in Gouda, is een van de weinige dingen die de Gouwenaars herinnert aan hun beroemde stadsgenoot.  Hij woonde enige jaren in zijn jeugd in Gouda, ging er naar school, en trad er later in in het klooster van Stein.  Er zijn er die beweren dat hij ook in Gouda is geboren, maar die strijd met Rotterdam is tot op heden onbeslist.

Hoe dan ook aanleiding genoeg voor Museum Gouda om een kleine, maar zeer fijne tentoonstelling aan Erasmus te wijden. Dit jaar is het 500 jaar geleden dat Erasmus zijn eigen nieuwe uitgave van het Nieuwe Testament in het Grieks het licht deed zien. Een prachtige uitgave van dit Novum Instrumentum is in het museum te bewonderen

Erasmus geloofde in alle opzichten in de kracht van het woord. En dat woord staat dan ook centraal. Er is niet zozeer heel veel te zien, als wel te lezen en te beluisteren.  Maar wat er te zien is, spreekt voor zich.  Wat mij ontroerde waren die enkele persoonlijke bezittingen van Erasmus, waaronder de boeken waarin hij in de kantlijn had ‘gedroedeld’. De prettige, licht ironische stem van Herman Pleij leidt je door de tentoonstelling heen.  Op aansprekende wijze wordt Erasmus er geplaatst in het licht van zijn tijd, die religieus en politiek gezien erg roerig was. Er heerst dan ook een mooie verstilde sfeer in de zalen, omdat iedereen al luisterend Erasmus probeert te begrijpen en te doorgronden.

Dat laatste leidt tot mooie discussies aan de tafel van Erasmus. Bijna aan het eind van de tentoonstelling kom je in het Ruim. In de geest van Erasmus, die bekend stond om zijn voorliefde voor lange tafelgesprekken, staat een tafel opgesteld. Iedere middag is er een andere tafeldame of -heer, die met mensen in gesprek gaat en ze  van water, wijn en brood voorziet.  In mijn geval ging het gesprek vaak over de verhouding van Erasmus tot kerk en religie, maar ook over de vraag of hij nou wijs en verstandig was met zijn gematigde en soms licht ongrijpbare houding, of eigenlijk opportunistisch en laf.

Debat is er zeker ook over het glas-in-loodraam dat kunstenaar Marc Mulders heeft ontworpen. De bedoeling is dat dit geplaatst wordt in de Middeleeuwse Sint Janskerk. Voor het zover is kan het bewonderd worden in de kapel van het museum. Mulders heeft zijn eigen interpretatie gegeven aan het gedachtegoed van Erasmus op abstracte, kleurrijke en expressieve wijze. Los van dat de een het mooi vindt, en de ander niet, gaat het debat er vooral over of dit wel past binnen de andere overwegend figuratieve oude glazen.  Glazen waarin volgens sommigen de geest van Erasmus herkenbaar is, omdat ook in de voor-Reformatische glazen de klassieke heiligenafbeeldingen schitteren door afwezigheid en er sterke nadruk ligt op Bijbelse verhalen en voorstellingen. Hoe dan ook, Erasmus zorgt tot op de dag van vandaag voor gesprek en discussie.  Als dat, zoals in het Museum Gouda, gebeurt in een sfeer van verdraagzaamheid en  welsprekendheid, dan zou hem dat zeker deugd hebben gedaan.

Tags

Reageren