Vetgemeste hap bij de Romeinen: slakken en relmuizen

In de Romeinse elitecultuur van de late Republiek en vroege Keizertijd stond conspicuous consumption centraal. Als je het kon betalen, liet je het breed hangen om te laten zien hoe goed je het had. Hierin verschilde men overigens niet eens zoveel van onze hedendaagse elite! Waar wij een Ferrrari rijden of een villa in Griekenland kopen om onze kennissen onze status te laten zien (en ze jaloers te maken), zorgde een Romein dat hij de prachtigste wandschilderingen in zijn huis had, dure parfums gebruikte en de meest exclusieve hapjes serveerde tijdens zijn banketten.

Iedere rijke Romein wilde graag een zo mooi mogelijk banket organiseren – met heerlijke ingrediënten en een perfecte setting en ambiance. Wat betreft die ingrediënten: het serveren van vetgemeste dieren was de ultieme manier om je rijkdom en status te tonen.  Daarvoor zijn twee redenen: het vetmesten van dieren was tijdrovend en kostte veel geld – immers, slaven moesten de dieren verzorgen en veel eten voeren. Ook hoefde je geen exotische dieren te importeren: als je dit wel deed zou men kunnen denken dat je je ‘on-Romeins’ en extravagant gedroeg (en dat was weer een probleem – je moest het allemaal ook weer niet overdrijven).

Slakken en relmuizen kwamen in het wild voor, maar werden ook gevangen en een tijdje opgesloten om ze vet te mesten voordat ze bereid en opgegeten werden. Dierenmishandeling? Dit was geen punt van zorg of aandacht voor de overgrote meerderheid van de bevolking.

Welke slakken er precies gegeten werden kon van gebied tot gebied verschillen. Toch is het duidelijk dat de grotere soorten de voorkeur hadden waar het om conspicuous consumption ging. Ze konden vetgemest worden met spelt, waarbij ze bij voorkeur op een eiland met veel schaduw en veel planten gehouden werden. Daarna naar de keuken voor de laatste fase van het vetmesten. Varro zegt dat je hiervoor de slakken in een mengsel van druivensap en meel neer moest leggen, Apicius (een laat-Romeins kookboek waarvan de oorsprong onduidelijk is) is van mening dat je de slakken schoon moet maken en ze in een bakje moet doen met genoeg melk en zout of meel. In beide gevallen aten ze zich vol, liefst totdat ze uit hun huisjes barstten. Daarna kon je ze bijvoorbeeld bakken in zout en olie en met peper en komijn bestrooien. Plinius heeft ze het liefste zachtjes gekookt met wijn en garum (‘vissaus’) om de spijsvertering te bevorderen.

De relmuis is een dier waarbij we niet aan onze huismuis moeten denken. Het is een ‘eekhoornachtig’ knaagdier met een lange staart. Voordat de relmuis zijn winterslaap houdt kan hij verdubbelen in gewicht en kon zo zeer dik worden. Dit gegeven werd gebruikt door de Romeinen. De relmuis kon vetgemest worden in een buitenverblijf met daarin, zegt Varro, veel noten zodat er goed gegeten kon worden. Toch was er nog een andere, waarschijnlijk nog effectievere manier van vetmesten: door de relmuizen in een terracotta pot te stoppen en een deksel erop te doen. In de zijkanten van de pot zaten kleine luchtgaatjes en ook hier werden veel noten neergelegd. Het gevolg van deze hele constructie was dat de relmuis zo veel mogelijk zou eten en zo weinig mogelijk zou bewegen (al was de pot niet heel klein). Zo krijg je een dikke relmuis.

Nu de bereiding. Volgens Apicius is de relmuis lekker te bereiden door hem te vullen met varkensvlees gemengd met bouillon, peper, noten en silphium. De relmuis ging van de vetmestpot naar de kookpot en werd daarin in de oven gezet of in bouillon verder gekookt. Petronius geeft nog een alternatief: de relmuizen moeten door honing gerold worden en dan strooi je er maanzaad overheen.

Kortom, door het serveren van deze vetgemeste dieren kon bijdragen aan de exclusiviteit van je diner. Je vrienden, kennissen en zakenrelaties waren onder de indruk en moesten jou de volgende keer overtreffen, als ze dat konden: zo versterkt conspicuous consumption zichzelf.

 

Tags

Reageren