Frankendael is een buitenplaats aangelegd rond 1631 in de drooglegging van de Watergraafsmeer
in Amsterdam. Langs de Middenweg van de Watergraafsmeer stonden in de 18e en 19e eeuw
meerdere buitenplaatsen van rijke Amsterdammers die zomers de stad ontvluchtten en buiten rust
en privacy zochten. De Watergraafsmeer is inmiddels deel geworden van Amsterdam en Frankendael is de enige overgebleven buitenplaats van de stad.
De buitenplaats Frankendael is kort na de drooglegging van de Watergraafsmeer rond 1631
aangelegd. Als snel worden ʻhuysinge, bepotinge, beplantinge en verder getimmerteʼ aangelegd.
Het is de eerste bewoner, de heer Nicolaas Van Liebergen die de opdracht aan een onbekende
architect geeft om Frankendael te bouwen. In 1651 overstroomt de hele Watergraafsmeer. In korte tijd liep de polder tot een hoogte van 5 meter vol waarna het opnieuw drooggelegd werd. Maar al in 1672 werd de Watergraafsmeer op last van de vroedschap opnieuw onder water gezet. Dit keer om het naderende Franse leger tegen te houden.
Franse stijl
Het is hoofdgebouw is desondanks vermoedelijk al in 1660 gebouwd met aan beide zijden een
bijgebouw waar zich oorspronkelijk de koetshuizen bevonden. Het corps-de-logis heeft een blokvorm zoals die in de zeventiende en achttiende eeuw gangbaar was en waar moeilijk een bepaalde decoratieve stijl aan te koppelen valt. De verbouwing en uitbreiding van het huis rond 1733 betreft waarschijnlijk een complete vernieuwbouw op een groter grondvlak, met nieuw opgemetselde gevels. Het bovenlicht en de voordeur in de ingangspartij worden gevat in een sierlijke omlijsting zoals die in de eerste helft van de achttiende eeuw ook voor stadshuizen heel gebruikelijk was. Deze omlijsting vertoont ondanks de lichte asymmetrie de brede profilering van de Hollandse Lodewijk XIV-stijl. In het interieur vallen de wit gestucte wanden en plafonds op, ook voorzien van Hollandse Lodewijk XIV motieven.
Uit de tijd
De grote fontein die centraal voor het huis staat is van de beroemde beeldhouwer Ignatius van Logteren. Deze fontein stond in de tuin van de buitenplaats Driemond aan de Vecht bij Weesp en werd in 1770 naar Amsterdam gehaald. Mede onder invloed van de opkomende Engels landschapsstijl werden de buitenplaatsen langs de duinstook van Kennemerland begin 19de eeuw verkozen boven de buitenplaatsen in de droogleggingen. Veel buitenplaatsen in de Watergraafsmeer worden in dei tijd verlaten en vaak voor een appel en een ei verkocht.
Laatste van zijn soort
Frankendael is in zijn bestaansgeschiedenis van drie en een halve eeuw meerdere keren gerenoveerd en is de laatst overgebleven buitenplaats van de Watergraafsmeer. Veel originele details zijn nog aanwezig maar er zijn ook nieuwe elementen aan toegevoegd zoals eind jaren zestig een mozaïek van beeldend kunstenaar Noni Lichtveld op initiatief van de toenmalige bewoner de heer Merkelbach naar wie het huidige cafe-restaurant in een van de koetshuizen is vernoemd.
Verstoord verband
In het hoofdgebouw worden tentoonstellingen ingericht van hedendaagse kunst en vinden jaarlijkse evenementen plaats zoals het zomerse Hortusfestival voor kamermuziek. De tuin direct achter het hoofdgebouw is opnieuw aangelegd in quasi achttiende-eeuwse Régence stijl. Hiervoor zijn volgens architectuurhistoricus Freek Schmidt echter geen steekhoudende argumenten. Een dergelijke tuin heeft zeer waarschijnlijk nooit op deze plek bestaan en is volgens hem een oppervlakkige impressie van de historische werkelijkheid. Het voor een buitenplaatsen zo belangrijke, historisch gegroeide verband tussen huis en tuin is daarmee verstoord.
