Vrijheid, Gelijkheid, Koningschap

Roerige tijden Patriotten, Bataven en en Democraten

Strijd in woord en beeld Spotprenten, pamfletten en petities

Van revolutie naar koningshuis Willem I landt in Scheveningen 1813

ITIN Social

  • Gerard Verbeek
  • Truus Gerritsen
  • Ans Hazenbrouck

Nog geen reacties

Vrijheid, Gelijkheid, Koningschap

Introduction

Roerige tijden

Het einde van de achttiende eeuw was een periode van grote politieke en maatschappelijke bewegingen, zowel in binnen- als buitenland. In Nederland waren de rijke handelsfamilies van de Gouden Eeuw verworden tot corrupte politieke facties die de touwtjes stevig in handen hielden. Steeds meer burgers vonden dat hun oude rechten waren afgepakt en verzetten zich tegen de zittende regenten. Aanvankelijk vonden de burgers nog trouwe bondgenoten in de Oranje stadhouders, die ook  in constante machtsstrijd verwikkeld waren met de regenten, maar aan het eind van de achttiende eeuw kon de laatste stadhouder Willem V ook niks goeds meer doen in de ogen van de burgers. De Verlichting liet zich gelden; de burgers wilden nu niet alleen hun oude rechten terug, maar riepen nu ook om vrijheid en democratie. Ze richtten eigen milities op en verenigden zich als ‘de Patriotten’. Hun revolutie van 1787 mislukte, waarna ze naar Frankrijk vluchtten, waar nog geen twee jaar later de Franse Revolutie uitbrak. De vroegere Patriotten keerden met de Franse legers in 1795 terug naar Nederland en gingen zich ‘Bataven’ noemen, naar de oude  ‘Nederlandse’ Germanen die in opstand  tegen de Romeinen waren gekomen. Moeizaam kwam er een pril democratisch proces op gang in de nieuwe  ‘Bataafse Republiek’. In 1806 vond Napoleon het welletjes en zette zijn jongere broer op de troon van het nieuwe Koninkrijk Holland. Na de verdrijving van de Fransen uit Nederland in 1813 keerde de zoon van Willem V terug als koning Willem I. Zo had Nederland in amper twintig jaar tijd een proces doorlopen van Republiek naar revolutie en democratie, om uiteindelijk als koninkrijk uit de roerige tijden te komen.

Strijd in woord en beeld

Om in vroegere tijden maatschappelijke beweging te veroorzaken, was handig gebruik van de toen voorhanden media cruciaal. Meer dan kogels en zwaarden was een rake spotprent of een bevlogen pamflet van doorslaggevende betekenis om mensen voor een bepaalde zaak te winnen. In het Rampjaar 1672 zorgde een succesvolle lastercampagne van de handlangers van stadhouder Willem III ervoor dat de gebroeders De Witt door het volk als verraders werden gezien en een tragische dood vonden. Dezelfde Willem besteeg in 1688 zonder bloedvergieten de Engelse troon door het omvangrijke propaganda-apparaat dat hij met zijn leger had meegenomen. In de loop van de achttiende eeuw waren deze vormen van media uitgebreid met een overvloed aan tijdschriften, kranten en journaals. Patriottische anti-oranje schrijvers wedijverden om wie de stadhouder het best in zijn hemd kon zetten. Tekenaars stelden misstanden aan de kaak en presenteerden deze in grappige prenten. Grote en complexe processen konden zo gemakkelijk voor de gewone man duidelijk worden gemaakt. Waar vroegere burgerbewegingen nog de grootste moeite hadden zich te mobiliseren en verenigen, groeiden de Patriotten in rap tempo uit tot een omvangrijke beweging die grote delen van het land wist te veroveren.

Van revolutie naar koningshuis

Na 18 jaar ballingschap zette de zoon van de laatste stadhouder weer voet op Nederlandse bodem. Het Engelse fregat ‘ The Warrior’ zette Willem Frederik bij Scheveningen aan land.  Een boerenkar reed hem naar het strand waar hij meteen een proclamatie uitvaardigde : "Ons gemeene Vaderland is gered: De oude tyden zullen weldra herleeven." Er was in die achttien jaar echter veel gebeurd in Nederland; de draad die stadhouder Willem V met zijn vlucht in 1795 had laten vallen, kon onmogelijk worden opgepakt.  Het was de overwinnende grootmachten er bovendien alles aan gelegen de revolutionaire geest die Europa na de Franse Revolutie 1789 in haar greep had gehouden, terug in de fles te krijgen. Het antwoord was om sterke koninkrijken te creëren die draaiden om centraal bestuur en pre-revolutionaire normen en waarden. Na een mislukt democratisch proces maakte Napoleon al in 1806 van Nederland een koninkrijk en in 1811 lijfde hij ons land zelfs in bij het Franse Keizerrijk. De Nederlanders waren dus al gewend geraakt aan centraal bestuur en de omgang met een vorstelijk hof. Op 1 december 1813 werd  Willem Frederik benoemd tot ‘Willem I, soeverein vorst’ van Nederland. Pas nadat Napoleon definitief was verslagen in 1815, nam Willem de titel ‘Koning der Nederlanden’ aan. Op het Congres in Wenen besloten de grootmachten om ook de Zuidelijke Nederlanden bij het Noorden te voegen. Willem was nu koning over een middelgrote staat die het hoofd moest kunnen bieden aan eventuele nieuwe Franse expansiedrift. Vijftien jaar jaar scheidden de Zuidelijke Nederlanden zich echter af en riepen in 1830 de nieuwe staat ‘Belgie’ uit. In 2013 viert het Koninrijk der Nederlanden haar 200-jarig bestaan en bestijgt Willem’s oudkleinzoon Willem-Alexander de troon.

Nederlandse Revolutie: Het einde van de 18e eeuw was een periode van grote politieke en maatschappelijke bewegingen, zowel in binnen- als buitenland.

Circa:
Nee

Adres

Gevers Deynootplein 30
2586 CK Den Haag
Nederland

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0