De wereld van de Haagse kunstenaar, 28 - Johan Nieuwenhuize

Op dit moment is in Fotomuseum Den Haag de tentoonstelling IMG_ van Johan Nieuwenhuize te zien. Uniforme vlakken,  abstract, op het eerste gezicht niet zoveel zeggend.  Waarom heeft de fotograaf, die in korte tijd al een flinke reputatie opbouwde, deze fotoserie gemaakt? We vroegen het hem in zijn werkruimte in Platform57 in het Haagse stadsdeel Escamp.

‘De foto’s maken deel uit van het doorlopende project IMG_.  IMG_ is een afkorting voor Image, deze wordt gebruikt in bestandsnamen van digitale camera’s. Het is inmiddels een archief van meer dan 250 beelden. Ik maak de foto’s in stedelijke omgevingen in West-Europa en Noord-Amerika. Elk beeld vertegenwoordigt voor mijzelf een herinnering en wordt onderdeel van een beeldgeheugen van ‘de stad’.’

Associaties

‘Als ik een reflectie of een structuur zie die ik mooi vind, dan leg ik die vast. Onbelangrijke onderwerpen, een detail van een schilderij, hedendaagse of modernistische gebouwen. Het project gaat deels over het gevoel van een generieke stad dat ontstaat door mogelijkheden om sneller en goedkoper te reizen.’

Het gaat mij erom dat er een stroom van associaties op gang komt en dat mensen op de beelden hun eigen herinneringen kunnen projecteren.’ Ik bekijk het boek naar aanleiding van de tentoonstelling ‘IMG_’ en zie dat je sommige pagina’s kunt uitklappen. ‘Als je op die manier verschillende beelden naast elkaar kunt leggen, krijg je nieuwe combinaties die weer nieuwe associaties opleveren.’

Geheugen

Centraal in Nieuwenhuize’s werk staat de werking van het geheugen en hoe de fotografie daar een rol in speelt.  ‘Dat kwam voor het eerst echt naar voren in het project Collected Memory. Ik maakte hiervoor, onder meer op Ground Zero in New York, foto’s van de lucht.’ De foto’s verschillen nauwelijks, de ene is ietsje blauwer dan de andere. Belangrijk zijn de onderschriften: Sky over Church Street, New York, September 11 th 2010, 8.46 en  Sky over Church Street, New York, September 11 th 2010, 9.03.

‘Op die tijdstippen maakte ik een foto van de lucht. Ik werk met dezelfde gereedschappen als reportagefotografen, alleen levert het bij mij een tamelijk abstracte beeld op. Vervolgens worden deze wel van plaats, datum en tijdstip voorzien. Het project gaat over het collectieve geheugen. Zodra de kijker de koppeling met de gebeurtenis maakt, komen er herinneringen naar boven.’ Er is een installatie van de verschillende foto’s gemaakt. Hij laat me een afbeelding van de installatie zien. ‘De vorm van presenteren wilde ik afstemmen op de vorm van het geheugen. In de installatie staan de foto’s in verschillende formaten achter elkaar op de grond opgesteld. Als je een ander standpunt inneemt, verandert het beeld van het geheugen, foto’s verdwijnen achter andere, of komen tevoorschijn, zo werkt het met je eigen geheugen ook.’

Rode auto

Nieuwenhuize is gefascineerd door de werking van het geheugen, de vloeibaarheid ervan. ‘Ik heb gesprekken gehad met neuropsycholoog Robin van Emden. Hij heeft me verteld over de werking van het geheugen, we hebben ook gesproken over fotografie in relatie tot het geheugen. Het geheugen is beïnvloedbaar, je zou kunnen zeggen vloeibaar. Van bepaalde gebeurtenissen kan zich in je geheugen, op het moment dat je nieuwe informatie ontvangt over de gebeurtenis, ook een nieuw beeld nestelen, dat gaat overheersen over de bestaande herinnering.

Van Emden vertelde over een experiment waarin aan deelnemers een foto uit hun jeugd met hun ouders en een rode auto werd voorgelegd. Die foto was aangepast, de auto was er in gemonteerd. ‘Hadden jullie vroeger een rode auto?’ werd gevraagd. ‘Nee, we hadden geen rode auto.’ Maar nogal eens belden mensen de onderzoekers later terug: ‘Ik herinner me ‘t nu weer, we hadden een rode auto.’

Dutroux

Collected Memory is een doorlopend project. Elk jaar maakt Johan nieuwe beelden op nieuwe plekken. Hij kiest gebeurtenissen die prominent in de media kwamen. ‘Vorig jaar ben in naar Lockerbie in Schotland geweest op de dag dat daar in 1988 een vliegtuig van Pan Am ontplofte, het jaar daarvoor was ik bij het eiland Utøya in Noorwegen. Dit jaar ga ik naar de plek waar Marc Dutroux is opgepakt. De beelden uit Collected Memory geven zelf zeer weinig informatie, maar zijn tegelijkertijd heel erg sturend door de aanduiding van plaats, jaartal en tijdstip. Hierdoor worden er bij de kijker zijn eigen beelden en herinneringen opgeroepen.’

Nieuwenhuize hecht veel waarde aan het ‘tastbare foto-object’. ‘De manier waarop het is afgedrukt, het formaat en hoe het in de ruimte gepresenteerd wordt is van grote invloed op hoe de kijker het beeld leest. Hierdoor wordt de foto een object dat weer een heel andere waarde kan krijgen dan het onderwerp van de foto. Op die manier hoop ik dat er nieuwe beelden en herinneringen worden opgeroepen.’

China-project

Zijn sleutelwerk, het werk waardoor daarna alles op een ander spoor kwam is MADE IN CHINA uit 2009. ‘Het is de aanzet geweest om abstracter werk te gaan maken en veel losser en associatiever om te gaan met documentaire fotografie. In China maakte ik stillevens, zelfportretten en foto’s van de lucht. Deze combinatie van genres werd uiteindelijk een soort plaatsbepaling van mij als westerling ten opzichte van de Chinese migranten arbeider.’

De foto van de keurig gestapelde stenen is belangrijk. ‘Binnen het beeld is er iets aan de hand. De stenen lopen over in de achtergrond, waardoor het beeld minder duidend wordt. Dit is de aanzet geweest voor een manier van werken, waarbij het me niet zozeer gaat om wat is, maar om wat kan zijn.’ Het zelfde geldt voor de stapeling van dekens. Is het alleen maar een stapeling van dekens of is het een schuilhut of iets anders?

Escamp

Johan Nieuwenhuize studeerde in 2006 af aan de KABK in Den Haag. In 2011 richtte hij in het Haagse stadsdeel Escamp Platform57 op. ‘Ik heb een team van jonge professionals samengesteld en in 2012 de eerste tentoonstelling gemaakt. Dat is inmiddels dertien tentoonstellingen geleden.’ Hij kiest de kunstenaars met medecurator Berit Piepgras. ‘We kijken naar het oeuvre van kunstenaars en kiezen kunstenaars die het begrip ruimte meenemen in hun werk. Vervolgens kiezen we samen met de kunstenaar een plek uit voor een site-specific werk: de gevel, het plein, een binnenruimte of het dak.’

Er komt weer een groot project aan, Escamp Inside Out, een fotografieproject waarin mensen in een mobiele fotostudio foto’s van zichzelf kunnen maken. De foto’s komen in de openbare ruimte in het stadsdeel te hangen.

In samenwerking met mensen uit het stadsdeel wordt gezocht naar het volgende naoorlogse kunstwerk dat gerestaureerd gaat worden. ‘We krijgen serieuze reacties op onze oproepen, met uitgebreide argumenten om het werk te restaureren.’ En er wordt, met mensen uit de wijk, een fietstocht ontwikkeld langs kunstwerken in de openbare ruimte van de ‘collectie Escamp’ .

Huize Frankendael

Behalve de tentoonstelling IMG_ in het Fotomuseum Den Haag, die verlengd is tot en met 7 september heeft Johan binnenkort nog een paar andere exposities. Zoals vanaf 5 september een solotentoonstelling in Museum Waterland in Purmerend; vanaf 11 september is er werk te zien in een door Reyn van der Lugt gemaakte groepstentoonstelling in huize Frankendael, en is er vanaf 29 oktober werk van hem te zien in een groepstentoonstelling met Pier Pennings en Gerco de Ruijter, in Budapest, tijdens de Hungarian Month of Photography. Het boek IMG_ is verkrijgbaar bij de winkel van Fotomuseum Den Haag en via shop.johannieuwenhuize.nl

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0