De animatie van Lisette | Domburg dichterbij, een dubbeltentoonstelling in Marie Tak van Poortvliet Museum Domburg

De animatie van Lisette | Domburg dichterbij, een dubbeltentoonstelling in Marie Tak van Poortvliet Museum Domburg

De Animatie van Lisette houdt niet alleen het bijzondere spel met beelden van Lisette Huizenga in maar ook de bezieling waarmee zij met de vormen en de verbeelding speelt. In het eerste deel van de tentoonstelling laat zij dat zien in letterlijk twee animaties: een gebaseerd op een strandgezicht van Jan Toorop en een met Piet Mondriaans weergaven van de Domburgse kerk als uitgangspunt.

In het tweede deel verweeft zij panoramafoto’s van Domburg met Mondriaans werk en met foto’s uit de collecties van het Museum en het Iceac Domburg. Zo werken de ‘klassieke’ schilderijen op de zaalmuren, die haar designs in het midden van de zaal als het ware omlijsten, tegelijkertijd ten dele – een Droste-effect – in de prints door en worden verschillende werkelijkheden en verbeeldingen met elkaar verbonden.

Ruimtelijke effecten in de schilderkunst

Lisette Huizenga: “Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door de vele vormen van lijnen, vierkanten, kubussen, perspectief en bouwen. Tegelijkertijd houd ik van de echte natuur die organisch oogt. In de loop van mijn studie ging ik beide elementen met elkaar verbinden. Was het toeval dat ik naar Florence ging waar het perspectief in de schilderkunst is uitgevonden? Ik ben gegrepen door Mondriaans evolutie van figuratief naar abstract. Tijdens de Renaissance heeft men voor het eerst geëxperimenteerd met ruimtelijke effecten in de schilderkunst. Schilderijen werden een onderdeel van de belevingsruimte van mensen en Mondriaan was de eerste die die belevingsruimte abstract en onpersoonlijk maakte.”

Als haar inspiratiebronnen noemt Lisette Huizenga schoonheid en evolutie. Zij wordt daarbij voortgedreven door nieuwsgierigheid en een verlangen naar beeldontwikkeling en – vernieuwing, door voortdurende verandering die zij neerlegt in statische (prints) en geprojecteerde (animaties) ‘schilderijen’ – zoals zij haar werken bij voorkeur noemt.

“Ik vraag me af wat de uiterste grens is en ik speel met het idee dat de wereld een illusie is en een schilderij de werkelijkheid.”

Domburg Dichterbij

Topwerken uit de collecties van het MTVP Museum en het Iceac Domburg

Domburg Dichterbij I: De Galerij

In De Galerij staan de kunstenaars centraal die de verbinding vormen tussen De Animatie van Lisette en De Zaal. De betrokken klassieke kunstenaars komen er terug in hun samenhang, verbeeld in foto’s, tekeningen en grafische werken.

Jan Toorop en Piet Mondriaan bepalen niet alleen in de animaties maar ook hier het beeld. Toorop was in 1896 voor het eerst in Domburg; tussen 1903 en 1922 zou hij er vrijwel jaarlijks langere of kortere tijd doorbrengen. Hij was zeer bevriend met de families Drabbe en Elout en werkte in zijn vroege Domburgse periode vaak buiten samen met Mies (Elout-) Drabbe, onder meer in de Manteling. Zo ontstond omstreeks 1900 de prachtige tekening van Mies, Vijver met zwaan in het bosch. Dat bijzondere bos heeft ook Mondriaan en Jacoba van Heemskerck geïnspireerd. Het sfeerbeeld dat zij gaven is in de huidige tijd onder meer terug te vinden in het grafische werk van Krisztián Horváth.

Kunstenaarskolonie

Door haar huwelijk met burgemeesterszoon Paul Elout, die in 1903 directeur van de Domburgsche Zeebadinrichting werd, was Mies Elout op de hoogte van de Domburgse en badgasten-zaken. Samen met Toorop zou zij als vanzelf het middelpunt van de kunstenaarskolonie gaan vormen. Aanvankelijk kwam Toorop met zijn echtgenote Annie en dochter Charley, later met zijn vriendin Miek Janssen. Uit haar bezit stamt de kleine tekening Bootjes langs de kust bij Domburg, die via de USA weer in Nederland terecht is gekomen en die nu een plaats in De Zaal heeft gekregen. In De Galerij ziet u foto’s die de vriendschap van vooral de familie Drabbe met Toorop weergeven. Tijdens zijn laatste bezoeken aan Domburg verbleef Toorop vaak in het Noordzeehuis van de Elouts aan de Domburgse ‘Boulevard’. Daar ontstond onder meer de tekening De Harpspeelsters, waar een kool- of gomdruk van werd gemaakt.

Wandeling langs de zee

Piet Mondriaan is te zien in zeer verschillende portretfoto’s uit de perioden die hij in Domburg doorbracht. Daaronder een foto van het portret dat Mies Elout in 1915 van hem tekende, waarin de kunstcriticus Bram Hammacher ‘iets van een priester en dandy’ zag. In die dagen verbleef Piet Mondriaan in het huis van Bine de Sitter, in de Zuidstraat in Domburg. Bine was een jeugdvriendin van Mies Elout. Mondriaan kon er in 1914-1915 lange tijd logeren, omdat zij afwezig was terwijl hij door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog niet naar Parijs kon terugkeren, waar hij sinds 1912 woonde. Zo af en toe maakte Mondriaan een wandeling met Mies Elout langs zee, een schetsboekje in de hand. Krabbels ontstonden, die door Mies Elout werden omschreven als ‘elke dag een stapje verder van de realiteit en een stapje nader tot de vergeestelijking er van.’ Mies bezat enkele werken van Mondriaan, onder meer Boom II, een studie voor De grijze boom.

Samen met Bine de Sitter had zij zich ontfermd over de jonge aankomende kunstenaar Paul Schultze, die hen beiden meermalen vereeuwigde. Hij is in De Galerij te zien op de veranda van Bines huis, geflankeerd door een naar kubisme neigende portrettekening van Bine en een decoratieve houtsnede van Mies achter de piano, beide van zijn hand.

Uitheems element

Maurice Góth bracht een uitheems element in Domburg binnen met het eerste schilderij dat hij op de Domburgsche Tentoonstelling van 1915 exposeerde. Een jaar eerder was hij op aanraden van Jan Toorop met zijn vrouw en dochter naar Domburg getrokken. Op de vlucht voor het oorlogsgeweld in België – waar zij de zomer doorbrachten – had hij Toorop in Middelburg ontmoet. In De Galerij is Maurice Góth aanwezig met de foto van een zelfportretje dat hij in 1913 in New York schetste en met een foto waarop hij, omstreeks 1920, schilderend op het Domburgse strand is te zien. Het dorp, ten slotte, is terug te vinden in de oudste werken in De Galerij, een boerderij van Graadt van Roggen en dorpshuizen van Toorop.

In de Nis bij de ingang van de zaal is deze keer plaats voor Jozef Posenaer, een van de Belgische vluchtelingen die een groot deel van de Eerste Wereldoorlog in Domburg doorbrachten. Zijn Strandhuisjes te Domburg horen bij de tentoongestelde strand- en duinschilderijen. Hij is ook present met een ’s nachts gemaakt schilderij van een beroemde villa, dat het grensgebied van zee, duinen en dorp weergeeft.

Domburg Dichterbij II: De Zaal

Tegen het blauw van de zee laten de muren van de zaal, waarin Lisettes designs het middelpunt vormen, schilderijen en tekeningen van de zee en het strand bij Domburg zien, tegen de beige tinten van het zand schilderijen van het strand en de duinen en tegen het groen van de Manteling impressies van dat mysterieuze woud, het dorp en het Zeeuwse land.

Domburg wordt er gepresenteerd als klassieke en als hedendaagse kunstenaarskolonie. De schilderijen en tekeningen van Jan Toorop, Piet Mondriaan (repro’s), Mies Elout-Drabbe, Jacoba van Heemskerck, Maurice Góth, Willem de Famars Testas, Job Graadt van Roggen, Paul Schultze, Emmanuel Viérin, Paul Arntzenius, Geert von Brucken Fock en Jozef Posenaer hangen naast die van Yuri Pervushin, Conny Umbgrove, José Eidelman, Krisztián Horváth, Otie van Vloten, Silvester Peperkamp, Michiel Paalvast en Kirill Datsouk met dezelfde thema’s: de zee, het strand en de duinen, de Manteling-bossen, het dorp en het achterland van Domburg.

Strandtaferelen

Bij de zeestukken een melancholieke Toorop naast hedendaagse kenmerkende impressies van het strand met strekdammen, de zee en het strand van de Rus Yuri Pervushin, de Nederlandse Conny Umbgrove en de Argentijn José Eidelman. Dan Toorops Bootjes langs de kust bij Domburg en Krisztián Horváths schilderij Zee bij zonsondergang, dat duidelijk is beïnvloed door Mondriaan. Silvester Peperkamp tovert ons hedendaagse strandtaferelen voor ogen en na Góths sfeervolle maannacht en Posenaers nachtelijke impressie volgt aan het eind van de rij Mies Elouts Bevroren Zee, waarin zij zichzelf overtrof en waarin zo duidelijk Mondriaans invloed is te herkennen.

Viérins grote doek Domburg in de herfst, dat onlangs door het MTVP Museum werd verworven, ontstond in 1918. Het kleine strandpaneeltje van Góth ernaast werd in 1926 geschilderd en Paul Arntzenius’ Badkoetsjes op het Domburgse strand is van 1936; het laat – verrassend voor die tijd – al een douche op het strand zien. Dan Góths ‘klassieker’, het schilderij Strandbeeld, dat in 1915 zo’n opzien baarde met zijn hoge horizon, en een duinlandschap van zijn hand dat hij ooit aan Domburgs ‘meester Romijn’ schonk als dank voor lessen Nederlands. Een olieverf van een luwte in het duingebied van Horváth wordt gevolgd door een schilderij van Otie van Vloten van vrijwel hetzelfde gebied, richting Oranjezon.

Ode aan geneesheer dr. Mezger

De Mantelingen-reeks begint met een boom van Horváth en de compositie Bosweg van Jacoba van Heemskerck. Verderop in de reeks blijkt eens te meer dat Jacoba van Heemskerck haar eigen weg heeft gevonden en de lijn en vervolgens ook de vorm en de kleur het beeld laat bepalen. Dat doet Horváth ook, en weer op een heel eigen manier. Een zonnige bosimpressie van Mies Elout laat de Manteling van een andere kant zien. Paul Schultze is nog steeds in zijn experimenteer-fase met een voortijlende Diana en Góth laat zijn echtgenote Ada in een lommerrijke omgeving op een bankje zitten.

Geert von Brucken Fock voegt enkele windvlagen en anders lopende bomen toe. Bij Michiel Paalvast lijkt het mysterie naar voren te komen; werelden liggen er verscholen in zijn kleurrijke Mantelingen-schilderij. Mies Elouts Feest te Domburg is wellicht een luministische ode aan de vermaarde geneesheer dr. Mezger, die in september 1908 zijn 70ste verjaardag in Domburg vierde. Het dorp zelf wordt in de zaal ook vertegenwoordigd door Willem de Famars Testas, de oriëntalist die Domburg aandeed en er onder meer in 1876 werkte. De Rus Kirill Datsouk vereeuwigt een Domburgs huis, waar hij vaak logeerde. En de rij eindigt met het Zeeuwse land in de korenschoven van Paul Arntzenius en de landarbeiders van Paul Schultze.

Het slotakkoord is – nogmaals – voor Krisztián Horváth en voor Piet Mondriaans Duinlandschap uit 1911.

https://marietakmuseum.nl/  

Datum:
18 juli 2020
Type activiteit:

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0