Herman van Rompuy houdt Zwanenbroederslezing op 17 november in Den Bosch

Op 17 november 2019 zal Herman van Rompuy, voormalig President van de Europese Raad, de Zwanenbroederslezing 2019 van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap geven in de protestantse kerk te ‘s Hertogenbosch.

Het is een van de oudste verenigingen van Nederland: het Bossche genootschap Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, in de volksmond de Zwanenbroederschap. In 1318 opgericht door een groep katholieke geestelijken ter ere van Maria, maar door de eeuwen heen veranderd in een oecumenische sociëteit met een exclusief en mysterieus imago.

18 protestanten, 18 katholieken

Vorig jaar bestond de Broederschap 700 jaar. Een tentoonstelling in het Noordbrabants Museum werd geopend door koning Willem-Alexander, zelf ook lid van het genootschap.

De broederschap telt in totaal 120 leden en 36 broeders; 18 protestanten en evenveel rooms-katholieken. Op de ledenlijst staan prominente namen zoals Karel de Vijfde, schilder Jeroen Bosch en Willem de Zwijger. En meer recent families als Fentener van Vlissingen, Van Lanschot en De Roy van Zuydewijn. Omdat alleen de lijst van overleden broeders openbaar is, is het niet exact duidelijk wie er nu lid is.

Niet alleen Willem-Alexander, maar ook andere leden van het Koninklijk Huis maakten deel uit van de broederschap. Koningin Wilhelmina, koningin Juliana en prins Bernhard waren lid, net Willem-Alexanders moeder Beatrix.

Edellieden

De oorspronkelijke missie van het exclusieve gezelschap was de zorg voor armen en de verering van Maria. Eerst bestond de groep alleen uit geestelijken, vanaf de 14e eeuw mochten ook buitenleden toetreden: edellieden, bestuurders, notarissen en landheren. Je kwam er niet zomaar bij. Nieuwkomers moesten door leden worden voorgedragen en geld en invloed hebben, zowel in de kerk als in de samenleving. Eenmaal lid, bleef je dat voor het leven.

De naam Zwanenbroeders wordt toegeschreven aan graaf Frederik van Egmond, die beloofde om elk jaar op kerstavond twee zwanen te schenken voor het diner. Destijds werd de zwaan beschouwd als delicatesse, tegenwoordig staat het dier niet meer op het menu. Wél dineren de leden nog steeds samen, traditioneel met Bossche Koek op Delfts blauw servies en een zilveren bokaal om te toosten op de vorst.

Rijke club

De broederschap inde intreegelden en ook doodschulden, bedragen die de leden moesten betalen bij toetreding en als nalatenschap. Zo werd het een rijke club, die nog meer geld binnenhaalde door de verkoop van aflaten.

In 1642 vroeg de protestantse gouverneur van Den Bosch, Johan Wolfert van Brederode, samen met tien niet-katholieken toegang tot de katholieke broederschap. Hem weigeren zou het einde van de broederschap betekenen, maar door hem toe te laten was de gemeenschap niet langer exclusief katholiek.

Het zorgde voor een grote verandering. De doelstelling werd gewijzigd in vriendschap en eenheid tussen christenen waarmee de broederschap een van de eerste oecumenische gezelschappen in Nederland werd. En dat is het nog steeds: "De broederschap draagt zorg voor haar eeuwenoude materiële en immateriële cultureel erfgoed, bevordert de onderlinge christelijke saamhorigheid en de broederlijke band en houdt daarbij steeds oog voor de ontwikkelingen en problemen in de moderne tijd." Die missie krijgt vorm door bezinningsbijeenkomsten, oecumenische diensten en lezingen. Ook worden goede doelen financieel gesteund.

Rijke historie

De rijke historie van de broederschap is al die eeuwen nauwkeurig bijgehouden en bewaard gebleven. Van de oprichtingsakte tot handgeschreven koorboeken uit de zestiende en zeventiende eeuw, altaarluiken, kasten, kannen, wapenboeken en -schilden die alles bij elkaar een beeld geven van de rijke geschiedenis van de Zwanenbroeders. Een deel daarvan was te zien op de tentoonstelling Geloven in Vriendschap in Het Noordbrabants Museum.  

http://pgdenbosch.nl/
https://zwanenbroedershuis.nl/ 

Datum:
17 november 2019

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0