Museum Prinsenhof Delft verwerft sleutelstuk Gerard Houckgeest
Museum Prinsenhof Delft verwerft sleutelstuk Gerard Houckgeest
Museum Prinsenhof Delft heeft onlangs het schilderij Interieur van de Oude Kerk met zicht op het orgel en orgelbalkon van Gerard Houckgeest (1600-1661) verworven van een particulier verzamelaar. Het kunstwerk uit circa 1650-51 is een sleutelstuk in het oeuvre van deze grondlegger van het realistische Delftse kerkinterieur en was lange tijd uit het zicht.
De aankoop is een belangrijke versterking van de collectie Delftse schilderkunst van het museum en kwam tot stand dankzij de genereuze steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Fonds van de Utrecht & Gooi Cirkel, haar Fonds 1931, haar Themafonds 17de-eeuwse schilderkunst, haar BankGiro Loterij Aankoopfonds en een bijdrage uit het Rodi de Valk Fonds/Prins Bernhard Cultuurfonds), de Stichting Van Oosten – Oosterholt, de Vriendenvereniging van Museum Prinsenhof Delft en een particulier schenker. Hiermee is meer dan 90% van het aankoopbedrag gefinancierd met particulier geld. Het werk is vanaf vandaag in het museum te zien in de recent vernieuwde opstelling Delftse Meesters. In kunst en wetenschap.
“Met de aankoop van een Delfts kerkinterieur van Gerard Houckgeest is een lang gekoesterde wens van Museum Prinsenhof Delft in vervulling gegaan. Het oeuvre van Houckgeest is bijzonder klein en dat maakt dat je als museum maar weinig kansen hiertoe krijgt. Hoe mooi dat het schilderij nu hangt pal tegenover de Oude Kerk die erop te zien is!”
Janelle Moerman, directeur Museum Prinsenhof Delft
Sleutelstuk
Houckgeest speelde een grote rol in de ontwikkeling van de Delftse schilderkunst in de tweede helft van de 17de eeuw. Zijn overgeleverde oeuvre is klein en bestaat uit nog geen 30 werken. De nieuwe aankoop behoort absoluut tot de beste werken die hij geschilderd heeft en bezit het voor Houckgeest kenmerkende illusionistische effect, dankzij een bijzondere toepassing van perspectief en lichtgebruik. Door de prominente plaats van het orgel van de Delftse Oude Kerk in het schilderij, neemt het een geheel eigen plaats in binnen het oeuvre van de kunstenaar.
Innovatieve kerkinterieurs
Het nieuw verworven schilderij behoort tot een bijzondere reeks innovatieve kerkinterieurs die Houckgeest schilderde in de periode 1650-1651 en die grote invloed hadden op tijdgenoten als Emanuel de Witte, Hendrick van Vliet en Cornelis de Man. Ook kunstenaars als Pieter de Hooch en Johannes Vermeer lieten zich door zijn toepassing van perspectief en weergave van licht en ruimte inspireren.
Het jaar 1650 geldt als het startpunt van deze ontwikkeling die wordt gekenmerkt door significante vernieuwingen op het gebied van compositie, perspectief en kleurgebruik. In dat jaar schildert Houckgeest zijn wereldberoemde Interieur van de Nieuwe Kerk met de graftombe van Willem van Oranje (nu in de Hamburger Kunsthalle). In de periode die volgt schildert Houckgeest nog elf Delftse kerkinterieurs, viermaal de Oude Kerk en zeven keer de Nieuwe Kerk. Binnen deze reeks zijn vaste compositieschema’s te herkennen die hij steeds op verrassende wijze manipuleert. Houckgeests kerkinterieurs uit deze jaren zijn bepalend geweest voor de verdere ontwikkeling van het Nederlandse kerkinterieur.
“Ontbrekende schakel”
Het schilderij was sinds het midden van de 19de eeuw in het bezit van een Britse familie en daardoor lange tijd onbekend. Wanneer het in 2006 opduikt op een veiling bij Christie’s noemt de bekende Amerikaanse kunsthistoricus Walter Liedtke (1945-2015) het schilderij “een ontbrekende schakel in de ontwikkeling van de architectonische schilderkunst in Delft”. Liedtke was een van 's werelds toonaangevende kenners van de oude Nederlandse en Vlaamse schilderkunst en deed zelf veelvuldig onderzoek naar kerkinterieurs en ook Houckgeest.
Het museum bezit tot nu toe slechts één schilderij van het 17de-eeuwse interieur van de nabijgelegen Oude Kerk in Delft, geschilderd door zijn tijdgenoot Cornelis de Man. Ook in andere delen van de museumcollectie zijn verbeeldingen van dit interieur schaars. Daarom is Houckgeests schilderij behalve een superieur staaltje schilderkunst ook een belangrijke toevoeging als visuele en historische bron, die een inkijkje geeft in het kerkelijke leven van Delft in de 17de eeuw.
Over Museum Prinsenhof Delft
Museum Prinsenhof Delft is een veelzijdig en dynamisch museum gesitueerd in het hart van de historische binnenstad. Het vertelt het verhaal van vijf eeuwen Nederlandse geschiedenis en de bijzondere rol die Delft hierin speelt. Drie nauw met de stad verbonden thema’s - Willem van Oranje, Delftse Meesters en Delfts Blauw - staan aan de basis van de programmering. Bezoekers worden ondergedompeld in het rijke verleden, de kunst en de cultuur van Delft, die van de stad tot op de dag van vandaag een inspirerende plek maken. Het museum is gevestigd in een voormalig klooster dat in de 16de eeuw tijdelijk dienst deed als hof van Willem van Oranje. Het gebouw staat in de lijst met 100 belangrijkste nationale monumenten van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Afbeeldingen
1) Gerard Houckgeest, Interieur van de Oude Kerk met zicht op het orgel en orgelbalkon, ca. 1650-1651, olieverf op paneel, Museum Prinsenhof Delft (foto Tom Haartsen), 2) . Schilderij van Gerard Houckgeest wordt opgehangen in Museum Prinsenhof Delft, 2021, foto Marco Zwinkels
