Stephan Vanfleteren tweede gastcurator collectie Nederlands Fotomuseum

Na Vincent Mentzel heeft de Belgische fotograaf Stephan Vanfleteren in de reeks De collectie belicht door …. een persoonlijke keuze gemaakt uit de rijke collectie van het Nederlands Fotomuseum. Hij heeft vijftien foto’s geselecteerd die hem inspireren of aan het hart gaan.

Net zoals in zijn eigen werk spreekt uit deze selectie zijn fascinatie voor de mens en in het bijzonder voor het gelaat. Naast bekende namen als Ata Kandó, Ad van Denderen en Ed van der Elsken laat Vanfleteren het publiek ook kennismaken met het werk van een anonieme fotograaf uit de collectie.  Bij iedere foto is een persoonlijke toelichting. Het publiek krijgt zo een scherp beeld van wat Vanfleteren drijft als fotograaf.

Het gezicht

‘ik merk dat mijn keuze uit de duizenden foto’s ook iets zegt over wie ik ben’ vertelt Vanfleteren. ‘Ik ben niet bewust op zoek gegaan naar een link met mijn eigen werk, maar ik kwam er uiteindelijk niet onderuit. Mijn fascinatie voor het gezicht zie ik direct terug in mijn selectie. Op een enkele foto na staat in de hele selectie de mens centraal. Zo is de foto Ica van Ata Kandó een portret van het zusje van de fotograaf.' Vanfleteren vindt dit een goed voorbeeld van een klassiek portret. De heldere en sobere compositie zorgt voor een zekere rust. Deze rust staat in schril contrast met het feit dat Ica op jonge leeftijd is overleden nadat ze op een landmijn stapte. ‘Dit maakt fotografie zo interessant, dat je met de kennis van nu terugkijkt naar een onschuldig moment van voor het noodlot.’

In een portret hecht Vanfleteren waarde aan eenvoud en ingetogenheid, maar ook aan het mysterie dat achter het portret schuil gaat. Dit zit hem vaak in de blik van de geportretteerde. Zo laten de ogen van de Jongen uit Gerwen van Martien Coppens zich niet grijpen. ‘Je kunt een foto ontleden en opnieuw opbouwen als een compositiefoto, maar die blik van de jongen blijft een mysterie. Is hij blij? Ongeïnteresseerd? Verlegen? Zelfverzekerd? Ik weet het niet. Een portret kan verwarrend zijn.’

Intimiteit

Een al mysterie is het portret Klederdracht van São Miguel. Niet alleen de fotograaf is anoniem, de geportretteerde is bovendien onzichtbaar achter een kleed. De enige menselijke aanwezigheid zijn drie vingers. Deze enigmatsiche foto blijft fascinerend voor Vanfleteren.

Intimiteit en erotiek zijn thema’s die Vanfleteren associeert met het portret. In Ed van der Elsken ziet hij een groot voorbeeld wat dit betreft. In de selectie bevinden zich meerdere foto’s van Van der Elsken, waaronder de foto van Simon Vinkenoog met zijn vriendin in bed. ‘Mensen in bed ontroeren me vaak, vaak niet vanwege de naaktheid, maar vanwege de intimiteit. In bed wordt er geslapen, gedroomd, geneukt, gepraat, bijgelegd. Er vliegt letterlijk een pijl in het beeld: de gebogen elleboog en de gestrekte arm.’

Visionaire gedachten

Cas Oorthuys is een van de favoriete Nederlandse fotografen van Vanfleteren en mocht dan ook niet ontbreken in de selectie. De fotografen hebben gemeen dat ze beiden in Congo hebben gefotografeerd, Oorthuys aan het eind van de jaren vijftig en Vanfleteren in de jaren negentig. ‘Ik heb Congo verschillende malen bezocht en zag een land dat niet functioneerde door corruptie en oorlogen. In het portret van Oorthuys van een jonge Congolees zie ik een vorm van schoonheid en de hoop dat het goed zal komen met dit land.’

‘Ik heb bewondering voor fotografen die verder denken dan het nu, die visionaire gedachten hebben over wat belangrijke thema’s worden in de toekomst.’ Ad van Denderen heeft zo’n visionaire blik. De fotoserie GO / NO GO uit 2001 gaat over de migratie aan de grenzen van Europa, een thema dat meer dan ooit actueel is. Op de geselecteerde foto’s zijn schimmen van vluchtelingen zichtbaar die haastig de duinen opklimmen op weg naar een nieuwe toekomst.

Persoonlijke motivatie

De collectie belicht door Stephan Vanfleteren bestaat uit vijftien foto’s van dertien fotografen, aangevuld met zelfportretten van de door Vanfleteren geselecteerde fotografen. De presentatie wordt geïntroduceerd door een kort interview en bij iedere foto is de persoonlijke motivatie van Vanfleteren te lezen.

Stephan Vanfleteren (1969) studeerde fotografie aan Sint-Lukas Brussel (1988-1992). Hij werkte van 1993 tot 2009 als freelance fotograaf voor de krant De Morgen en investeerde daarnaast tijd in autonome projecten. Hij is gespecialiseerd in zwart-wit portretten en langdurige reportages in binnen- en buitenland. Momenteel werkt hij vooral voor buitenlandse kranten en tijdschriften. Hij is medeoprichter van Uitgeverij Kannibaal/Hannibal en werkt er als artdirector. Sinds 2010 is hij ook gastdocent aan het KASK, Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, in Gent.

Foto 1: Cas Oorthuys, in Muyumba, Congo, 1959, foto 2: Ata Kandó, Ica, Bretagene, Frankrijk, 1938, foto 3: Anonieme meester, Klederdracht van São Miguel, Azoren, Portugal, 1890-1920, foto 4: Ed van der Elsken, Simon Vinkenoog met vriendin, Parijs, Frankrijk, 1950, foto 5: Martien Coppens, Jongen uit Gerwen, ca. 1940. All © Nederlands Fotomuseum.

Datum:
26 september 2015 / 27 maart 2016

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0