Without Trace | Museum De Pont

Without Trace | Museum De Pont

In de collectiepresentatie Without Trace hangen foto’s van indrukwekkende Canadese bossen en mistige Ierse vlaktes naast foto’s van een spoorlijn in Noord-Amerika en van het kabbelende wateroppervlak van de Theems.

Niet alleen als verleidelijk of intrigerend uitzicht maar vooral als stille getuigen van wat zich op deze plekken heeft afgespeeld. In een recent of ver verleden werden ze getekend door oorlog, kolonialisme of geweld. En ook al is er niets meer van deze geschiedenissen te zien, de herinnering eraan ligt voor eeuwig in het landschap verankerd.

Willie Doherty

De titel Without Trace is ontleend aan een werk uit 2013 van de Noord-Ierse kunstenaar Willie Doherty. ‘Wat je niet ziet kan je ook niet fotograferen,’ zegt Doherty over de manier waarop hij in zijn werk refereert aan de bloedige strijd die zich vanaf de jaren zestig in Noord-Ierland voltrok. Op zijn foto’s en films van donkere, verlaten landwegen, prikkeldraad en geblokkeerde straten blijft het geweld dan ook onzichtbaar maar wordt wel een sfeer gecreëerd waarin het plots kan toeslaan.

Stan Douglas

Stan Douglas wordt in zijn werk vaak aangetrokken door wat hij de ‘minor histories of a place’ noemt. Verhalen die zich ergens hebben afgespeeld, een gebied gemaakt hebben tot wat het is, maar die uiteindelijk niet bewaard bleven. In zijn fotoserie The Nootka Sound Series (1996) belicht hij de Canadese westkust waar Spaanse en Engelse kolonialisten in de achttiende eeuw om vochten. Díe geschiedenis bleef bewaard. Maar de oorspronkelijke bewoners, de 'Native Canadians', raakten in de vergetelheid. Douglas laat ze op zijn foto’s letterlijk schitteren door afwezigheid.

Steve McQueen

Door juist de stilte en de leegte te benadrukken tillen kunstenaars het beeld boven de actualiteit uit. Dat bewijst ook de video Unexploded(2007) die Steve McQueen maakte, naar aanleiding van een bezoek aan Irak in 2003. Hij had zijn camera rechtstreeks kunnen richten op het geweld en het drama dat zich om hem heen voltrok. Maar in plaats daarvan filmde hij een gebombardeerd gebouw. Het hart van het pand was verdwenen maar de scheefgezakte gevel bleef als een gewond karkas overeind.

Korter en krachtiger had hij de impact van oorlog niet kunnen samenvatten. In het monumentale Gravesend (2007), een film over de mijnwerkers in Congo die kostbare mineralen delven voor onze computers en telefoons, gebeurt iets soortgelijks. McQueen legt niet de onderdrukking vast die schuilgaat achter deze nieuwe vorm van kolonialisme. Sterker nog: hij sleurt de kijker mee in een uiterst poëtische en verleidelijke beeldmontage van mijnwerkers die hij combineert met steriele beelden uit de hightechindustrie. Zo maakt hij de toeschouwer medeplichtig maar geeft hem tegelijkertijd ruimte en tijd om zijn eigen conclusies te trekken.

Spanning tussen documentatie en suggestie

De voor Without Trace geselecteerde kunstenaars nemen zelden een standpunt in. Ze bewegen zich steeds heen en weer tussen schoonheid en de onverdraaglijke waarheid. De kracht van hun werken ligt juist in de spanning tussen documentatie en suggestie. Want, hoe realistisch de beelden er ook uitzien, het zijn vrijwel altijd documentaire vormen van fictie die er vooral op zijn gericht de verbeeldingskracht van de toeschouwer te prikkelen.

https://depont.nl/

Datum:
6 juni 2021 / 5 september 2021
Type activiteit:

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0