Atlantikwall

Hoe weerhoudt je miljoenen soldaten van een landing op een kustlijn van duizenden kilometers? Als antwoord hierop kwamen de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog met de de Atlantikwall, een onvoltooide verdigingslinie die liep van Noorwegen tot aan de Spaanse kust. 

De naam suggereert dat de Atlantikwall een aaneenschakeling was van verdedigingswerken. In werkelijkheid waren alleen strategisch belangrijke punten uitgerust met verdedigingswerken die adequaat het hoofd konden bieden aan grootschalige invasies. De tussenliggende punten waren enkel ingericht met kustbatterijen, versperringen en bunkers. Meestal lagen deze constructies op aanzienlijke afstand van elkaar, waardoor er veel zwakke plekken in de linie waren. Belangrijke punten, zoals de havens van IJmuiden, Rotterdam en Calais waren wel zwaar versterkt. Tankgrachten, drakentanden, tankmuren en tankvallen werden hier in grote getale aangelegd.

Burgertol

Voor de constructie van de linie maakten de Duitsers doorgaans gebruik van lokale werkkrachten. Zo’n 8 miljoen mensen, van Noren tot Fransen, hebben in totaal aan de bouw gewerkt, in de meeste gevallen gedwongen. Hiernaast zijn de bewoners uit de kuststreken zwaar getroffen door de aanleg van de Atlantikwall. Hele kustplaatsen, zoals Scheveningen, werden ontruimd en heringericht als mogelijke slagvelden,.

Ondanks de noeste arbeid van zoveel arbeiders is de Atlantikwall nooit voltooid. Mede doordat de geallieerden goed op de hoogte waren door informatie vanuit het Franse verzet over de sterke en zwakke punten van de Atlantikwall, was de landing in Normandië van juni 1944 een succes. Alleen rond het door de Amerikanen omgedoopte strand Omaha Beach bleek de Duitse verdediging onverwacht sterk en leken de Amerikanen aanvankelijk geen voet aan wal te krijgen. Na vele weken van felle gevechten was Normandië eind juli eindelijk bevrijd en werd duidelijk dat de geallieerden niet meer terug de zee in konden worden gedreven. De Atlantikwall had dus als geheel niet langer een militaire betekenis, waarna de bouw grotendeels werd stopgezet. Op dat moment waren er 10273 bunkers afgebouwd en waren er nog 799 in aanbouw.

Festung Walcheren

Het enige stukje dat voor de Duitsers nog van groot belang was, was de Festung Walcheren. De verdedigingswerken van de Atlantikwall op dit toenmalige Zeeuwse eiland waren cruciaal om de geallieerden de toegang tot de Antwerpse haven te ontzeggen. Ondanks dat Antwerpen al op 14 september was bevrijd, bleven de Duitsers de Schelde controleren. Doordat de Antwerpse haven hierdoor ontoegankelijk bleef, waren de geallieerden voor de bevoorrading afhankelijk van kunstmatige havens in Normandië. Hierdoor moesten duizenden vrachtwagens grote afstanden afleggen om de troepen in de frontlinie te kunnen bevoorraden. Na een hevige strijd, waarbij de geallieerden grote delen van Walcheren onder water zetten, werd Walcheren op 8 november bevrijd en was de Atlantikwall definitief gebroken.

Hoewel de meeste sporen van de grootste verdedigingslinie uit de moderne geschiedenis zijn afgebroken, zijn veel bunkers intact gehouden. In zowel Noordwijk, IJmuiden, Zoutelande als Hoek van Holland zijn Atlantikwall musea gevestigd en kan men zich onderdompelen in deze tastbare erfenis van de Tweede Wereldoorlog.

Tags

Reageren