De eerste generatie elektronische boeken

Veel mensen veronderstellen dat elektronische boeken pas op de markt kwamen toen internet beschikbaar kwam. Maar de eerste elektronische boeken kwamen beschikbaar op een zilveren schijfje.

Tegen het eind van de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig, werden CD-media vooral gezien als verpakte bandbreedte, een goedkoop alternatief voor online. Maar het waren anderzijds ook megaboeken.  

Voortborduren op audio discman

De mogelijkheid van elektronische boeken was al vanaf 1971 verkend in het project Gutenberg van Michael Hart. In dit project werden klassieke boeken, die al in het publieke domein terecht waren gekomen, overgetikt en online beschikbaar gesteld. De opkomst van de PC, floppy disk en CD-ROM maakten andere distributievormen voor de klassieke werken beschikbaar. 

Het lezen van een boek op de PC werd echter niet als een bruikbare optie gezien, en een CD-ROM-speler met leesvenster was, gezien de grootte en draagbaarheid, een onding. Sony borduurde voort op het succes van de audio discman. De ingenieurs van Sony ontwierpen in 1990 een discman voor data, met daarin een mini-CD van 8 cm diameter en 200 MB capaciteit als informatiedrager.

Ze schreven er het content management systeem SEBAS (Sony Electronic Book Authoring System) bij. Het eindresultaat was een draagbaar apparaat voor elektronische boeken. Op de markt van mobiele apparatuur was dat een vrij uniek verschijnsel. Er waren notebooks op de markt, klein en handelbaar, zoals de Quincento van Olivetti en er was de voorloper van de Personal Digital Assistant (PDA), de Newton van Apple, maar deze waren bestemd voor de professionele markt.

Ontwikkeling van titels

Sony maakte al snel duidelijk dat het zich met dit apparaat richtte op de persoonlijke entertainmentmarkt. De onderneming kaapte en passant ook de term Electronic Book. Het leesapparaat van Sony kreeg de naam Data Discman. Het elektronische boek, aangeduid als EB, stond op een minidisk van 200 MB.

Sony introduceerde het apparaat in 1990 in Japan en in 1992 in Europa. Enkele Japanse bedrijven zoals Panasonic waren ook bereid te investeren in hardware. Aangezien Electronic Book geen open standaard was, moest Sony zelf de ontwikkeling en verkoop van titels op gang brengen.

Dat eerste werd gedaan door in elk land een Electronic Book Committee te organiseren waarin de uitgevers en softwareontwikkelaars zich verenigden. Al snel werden in de VS en Groot-Brittannië veel titels geproduceerd, voornamelijk elektronische versies van gedrukte boeken, en gesproken boeken waar men naar kon luisteren en tegelijk meelezen met de gesproken tekst.

Volkslied

Ook kwamen er multimediaversies van encyclopedieën en gesproken multimediamenu’s van restaurants. Het boek Silver werd als eerste Engelstalige roman op Electronic Book uitgebracht, zowel als tekstbestand als gesproken bestand. In Duitsland had Bertelsmann de primeur met een multimedia encyclopedie op Electronic Book; voor ieder land was een paar seconden van het volkslied opgenomen (voor Duitsland was overigens het verkeerde volkslied opgenomen!).

In Nederland werd in 1992 het Netherlands Electronic Book Committee (NEBC) opgericht. NEBC bestond uit vijftien uitgevers en softwarebedrijven.

 

Nederlandstalige EB titels 1993-1995:

Titel                                                                                                                    Uitgeverij

Winkler Prins Medisch Vademecum*                                                   Bonaventura/Elsevier

Winkler Prins Poly Marketing Vademecum                                          Bonaventura/Elsevier

Winkler Prins Culinair Vademecum*                                                    Argus/Elsevier

PBNA Technisch Zakwoordenboekje*                                                  PBNA/Elsevier

Hotels en Restaurants in Nederland*                                                   Elektroson

Elektronisch Handwoordenboek Engels*                                             Van Dale Lexicografie

Verschueren Groot Woordenboek/ Het Juiste Woord*                         Standaard Uitgeverij 

Het Groene Boekje*                                                                              Sdu

Reisgids Ierland                                                                                    ANWB

*Van deze titels zijn werkende exemplaren aanwezig in de Collectie Jak Boumans

Bron: Electronic Media Reporting, 1966

Stekker er uit

Op 12 maart 1994 werd Electronic Book in Nederland gelanceerd o.a. met een grote advertentie in De Telegraaf. Maar Sony trok in het najaar 1994 de stekker al weer uit Electronic Book. In het destijds matige economische klimaat werd het geen verkoopsucces. Sony stopte abrupt met de ontwikkeling van titels. In de Benelux waren toen nog geen 1200 exemplaren van de Data Discman verkocht.

Het NEBC hief zich eind 1994 op nadat Sony lopende contracten voor titelontwikkeling had verbroken. In Japan ging de verkoop van Electronic Book nog door tot 2001, het jaar waarin het Electronic Book Committee Japan werd opgeheven. Wereldwijd zijn tot eind 1995 slechts 356 Electronic Book-titels ontwikkeld. In Nederland werden slechts een tiental titels geproduceerd. Vanaf 1997 werden er e-boeken gedistribueerd via internet.

Foto 1: Elektronisch Groene Boekje, foto 2: Eerste Sony e-reader met twee e-boeken, gelanceerd in 1991, foto 3: Winkler Prins Culinair Vademecum, foto 4: Winkler Prins Medisch Vademecum 

 

 

 

Tags

Reageren