De rivier vertelt

Baggerwerk in de Vecht levert inetressante archeologische vondsten op. Meest spectaculaire vondst tot nu toe is een middeleeuws zwaard. ADC ArcheoProjecten doet onderzoek. 

In opdracht van waterschap Amstel, Gooi en Vecht voert Waternet de sanering van de Vecht tussen Utrecht en Muiden uit. De rivier is vervuild geraakt door lozingen en intensief gebruik van de rivier.  In een periode van vier jaar wordt 2,5 miljoen kuub vervuild slib gebaggerd.  Dit komt de waterkwaliteit ten goede en de daarmee samenhangende ontwikkeling van de natuur en leefomgeving van de mens. ADC ArcheoProjecten verzorgt de archeologische begeleiding van dit project. Tijdens het sorteren van puin dat als residu uit de baggerspecie overblijft, is een breed scala aan vondsten veiliggesteld.

Liefdesverdriet

De vondsten geven alle op een eigen wijze een beeld van hoe de mens door de tijd heen omging en leefde met de rivier. De bandbreedte van de datering ligt tussen de Romeinse Tijd en de Tweede Wereldoorlog, waarbij de bulk van met materiaal uit de achttiende en negentiende eeuw komt. De vondsten uit de Vecht vertellen zeer uiteenlopende verhalen over het verleden, die alle op een eigen manier de moeite waard zijn. De verhalen variëren van klein leed zoals liefdesverdriet, tot concrete aanwijzingen over de rol van de Vecht in het Middeleeuwse maritieme cultuurlandschap. De rode draad in dit onderzoek is de Vecht, die als constante factor door de tijd heen de materiële neerslag van menselijk handelen heeft bewaard.

Middeleeuws zwaard 

De meest aansprekende vondst tot nu toe is een vroegmiddeleeuws gedamasceerd zwaard. Het dateert op basis van zijn vormeigenschappen rond 800 n. Chr. Een dergelijk zwaard was een statussymbool voor de elite. Zwaarden waren niet gewoon gebruiksvoorwerpen in de moderne zin van het woord, maar waren als het ware ‘gepersonifieerd’, er werden karaktereigenschappen aan toegeschreven en zwaarden hadden een levensloop. Dat blijkt uit  vroegmiddeleeuwse bronnen waar zwaarden voorkomen met een naam. Ook worden de daden van het zwaard en zijn reputatie beschreven.

Vervloekt

Er zijn grofweg twee situaties waar archeologen dergelijke zwaarden aantreffen: als bijgift in begravingen en als losse baggervondst in grote rivieren. Van het Vechtzwaard kunnen we aannemen dat het in de rivier is geworpen, ook al kan de exacte vondstlocatie, gezien de methode van baggeren niet meer worden achterhaald. Het gegeven dat het in de Vecht is gedeponeerd, geeft een beeld van de belevingswereld van de vroegmiddeleeuwse mens. Gedacht kan worden aan een offer of een zwaard dat vervloekt was, slechte eigenschappen had. De exacte reden zullen we vermoedelijk nooit kennen. Hoe dan ook, de waterlijn van de rivier vormde in de belevingswereld van de vroegmiddeleeuwse mens de grens tussen de levende wereld en de vergetelheid. Deze perceptie van de leefomgeving komt overigens uit talrijke andere vondsten uit de Vecht uit recentere perioden naar voren. En het is dan ook zeer aardig dat deze grens is doorbroken in het kader van zo’n omvangrijk baggerwerk. Het is te verwachten dat nog meer spectaculaire vondsten worden gedaan, het baggerwerk is pas halverwege.