De VIS-kazemat van Gorinchem weer in gebruik

De VIS-kazemat van Gorinchem weer in gebruik

De VIS-kazemat in Gorinchem komt in 1930 gereed en is de eerste gewapend-betonnen kazemat in Nederland gebouwd. Het past in een groter plan. Ter verdediging van Nederland worden in de periode 1930-1938 in het Oostfront van de Vesting Holland / de Nieuwe Hollandse Waterlinie 44 gewapend betonnen kazematten gebouwd.

Een kazemat is een bunkerachtig betonnen gebouwtje dat voorzien is van schietgaten om te vuren op de vijand. Het woord kazemat komt van het Italiaanse casamatta en het Spaanse casamata, afgeleid van het Byzantijnse begrip chasmata, een vesting met schietgaten.  

Bastions obsoleet

De voortgang van de militaire technologie in het begin van de twintigste eeuw maakte het noodzakelijk dat troepen en wapens meer verspreid moesten worden opgesteld in kleinere posities en loopgraven. En zo kwam de betonkazemat in beeld. Het idee was dat een dergelijk klein object voor de vijand niet de moeite waard zou zijn om hiervoor een zwaar kanon aan te laten rukken. 

De verdediging vanuit de bastions van de vesting Gorinchem was ook enigszins obsoleet geraakt. De open wapenopstellingen waren te kwetsbaar geworden. Een beschermde wapenopstelling in de vorm van een gewapend betonnen kazemat leek ook hier op zijn plaats.

V.I.S.

Het Nederlandse leger maakte in het Interbellum een set instructieboekjes, genaamd het “Voorschrift Inrichting Stellingen” (V.I.S.). Het waren praktisch instructies, hoe loopgraven, veldversterkingen, schuilplaatsen en mitrailleurnesten te maken. Maar er werden ook kleine gewapend-betonnen kazematten en betonnen schuilplaatsen in beschreven, met tekeningen van enkele standaard typen. De volgens deze instructie en tekeningen gebouwde kazematten worden dan ook VIS-Kazematten genoemd.  

In de kazematten was er een wapenopstelling. Andere VIS-kazematten kwamen in 1931 gereed. Zes stuks langs de weg Amsterdam-Laren en zes stuks langs de weg Utrecht-De Bilt. In de periode dat de VIS-kazemat in Gorinchem werd gebouwd was men ook bezig met het ontwerp en de bouw van de kazematten in de stellingen van Kornwerderzand en Den Oever, beide op de Afsluitdijk. Geen enkele was identiek aan de eerste van deze serie, gebouwd in Gorinchem. Daarmee is de VIS-kazemat in Gorinchem een uniek exemplaar.

Staalconstructiebedrijf

De Gorinchemse kazemat is niet alleen door zijn aanwezigheid op de vestingwal verweven met de Gorinchemse geschiedenis, maar ook vanwege de betrokkenheid van het staalconstructiebedrijf De Vries Robbé. Het bedrijf wilde uitbreiden, maar dat was een inbreuk in het schootsveld van de vesting Gorinchem, in die tijd een belangrijk verdedigingswerk in het verdedigingsconcept “Vesting Holland”. Men kwam tot een akkoord, het bedrijf mocht uitbreiden, mits er een kazemat gebouwd kon worden op kosten van het bedrijf. 

Op dit moment wordt de Gorinchemse VIS-kazemat gerestaureerd en geschikt gemaakt voor bezoek van geïnteresseerden. Aannemers zijn aan de slag gegaan. Het project wordt van vele kanten gesteund, door de gemeente, commerciële partijen en door vrijwilligers. Zie de links van Hugo Ouwerkerk hieronder.

Met dank aan de Historische Vereniging Oud-Gorkum, https://bit.ly/3lt7Pho   

Sponsoring — Vesting Gorinchem
https://vestinggorinchem.nl/artikelen/vestingproject-vis-kazemat/
https://vestinggorinchem.nl/vestinggebouwen/vis-kazemat-gorinchem-een-bijzonder-monument/
https://www.oudgorcum.nl/de-vereniging/historie/

Reageren