Fascinatie voor Las Meninas van Velásquez

Het Prado Museum had in 2010 een tentoonstelling met de titel ‘La Meninas de Richard Hamilton’. Eduardo Romaguera, die een eigen werk naar aanleiding van Las Meninas van Velásquez maakte stuurde ons de volgende tekst van José Julio Perlado, schrijver en hoogleraar (Madrid, 1936).

‘Stel dat iemand een regelrechte kopie van Las Meninas zou willen maken’ vroeg Picasso aan zijn vriend Sabartés. ‘Dan zou er een moment komen dat degene die dat deed me zou zeggen:  Wat zou er gebeuren als ik dit personage een beetje meer naar rechts of een beetje meer naar links zet? ‘ En wat zou er gebeuren als ik het zelf zou doen, op mijn manier? Zonder me iets aan te trekken van  Velásquez?

44 Meninas van Picasso

Picasso: ‘In dat laatste geval zou ik zeker het licht veranderen en het anders opzetten omdat ik aan het schuiven ben met de elementen. Op die manier zou ik stapje voor stapje uitkomen op een schilderij met de titel Las Meninas die voor iedere schilder die gespecialiseerd is in het kopiëren van Las Meninas weerzinwekkend zou zijn. Het lijkt niet op een echte Velásquez, het is geen Las Meninas zoals Velásquez dat deed.’

Maar precies dat ging Picasso doen.  Van 17 augustus tot 30 december 1957 maakt Picasso in zijn huis ‘La Californie’ zijn eigen Meninas serie. Het werden maar liefst 44 schilderijen.

Kijken naar de Koning en de Koningin

 ‘Velásquez is zichtbaar in het schilderij’, legt Picasso uit aan Roland Penrose.  Maar dat is slechts tot beperkte hoogte het geval. Hij heeft de Infanta, het kind een andere houding gegeven, met de armen naar boven. De schilder staat voor een groot doek waaraan hij lijkt te werken. Maar het is de achterkant van het schilderij. We kunnen niet zien wat hij schildert. In werkelijkheid schildert hij het Koning en de Koningin die we weerspiegeld zien in de spiegel achterin de salon. Het feit echter dat we hen zien impliceert dat het Koninklijk Paar niet naar Velásquez kijkt, maar naar ons, de kijkers.

En de Meninas, de kinderen, zijn gegroepeerd rond de schilder , niet om te poseren, maar om te kijken naar het portret van het Koninklijk Paar. Op die manier, staan we als kijkers achter de kinderen. ‘

Een groene papegaai

Picasso: ‘De realiteit is meer dan het ding zelf’  - zou ik aan Penrose (schrijver van een boek over Picasso) willen zeggen. Ik ben altijd op zoek naar de suprarealiteit. Die realiteit zit in de manier waarop je naar de dingen kijkt. Een groene papagaai is ook een groene salade én een groene papagaai. De schilder die alleen maar een kopie van een boom maakt, is blind voor de echte boom. Ik zie de dingen anders. Een palmboom kan een paard worden. Don Quichot zou deel uit kunnen maken van Las Meninas.’  

Picasso schilderde een tijd lang bijna iedere dag een andere Meninas. De ene keer het kind en haar zusjes, de hond en de man met de mantel, alleen het kind. Op 6 september 1957 laat hij Las Meninas voor wat het is en gaat hij over op de duiven,  de duif en het venster met het open balkon, de tuin, de zee en de lucht. Op de 14e september keert hij weer terug naar de Meninas met een reeks van 19 opeenvolgende studies. Het eindigt in december 1957

Je kunt altijd dezelfde vraag stellen : wat schilderde Velasquez ? Je probeert achter het mysterie te komen. Iedere schilder probeerde dat op zijn eigen manier. Picasso deed het, Goya deed het, Hamilton deed het en vele anderen deden het.  

Tags

Reageren