Kwetsbaar erfgoed: Niniveh hoofdstad van een wereldrijk

In februari 2015 verwoestte IS met drilboren en hamers het eeuwenoude kwetsbaar erfgoed van Niniveh. Daarmee raakte ze het volk van Irak in hart en ziel. In hun strijd om zich te hervinden krijgt Niniveh steun van o.a. het Prins Clausfonds. Een impressie van Niniveh geeft de gelijknamige expositie in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden (t/m 25 maart 2018).

Niniveh, hoofdstad van een wereldrijk
Al wandelende door het roemruchte verleden van Niniveh geven prenten, films en 250 objecten een beeld van de stad. Koning Sennacherib ontwikkelde haar tijdens zijn bewind (705-681 voor Chr)  tot een glorieuze wereldstad.
Hoogtepunt was zijn paleis met meer dan tachtig kamers. Met zijn brede lanen en mooie parken ademde de stad een ontspannen sfeer. Handel maakte de stad welvarend. Badende tussen groene velden en glooiende bergen was Nininveh ook een schatkamer voor landbouw en veeteelt. 

In het hart geraakt
Het welvarende Niniveh bestond slechts een eeuw, In 612 voor Christus 689 maakten Meden, Perzen en Babyloniërs de stad met de grond gelijk. Daarmee namen ze wraak op de Assyries die eerder de heiligenbeelden van de Babyloniërs roofden en religieuze gebouwe vernielden. Daarmee troffen ze de Babyloniërs in hun hart. Zoals  in 2015 ook IS dat zou doen met het Iraakse volk door hun duizenden jaren oude  monumenten te vernielen.  

Profeet Jonas
Op de expositie ''Niniveh, hoofdstad van een wereldrijk'' trekt een gespierde man met een grote vis  mijn aandacht. Het is Jonas en de walvis. God beval hem om naar Niniveh te gaan om de bewoners tot inkeer te roepen. Gebeurde dat niet dan zou God hen vernietigen wegens hun van God losgeslagen leven.
Jonas had er geen zin in. Hij scheepte zich in aan boord van een schip. Er stak een storm op met als gevolg schipbreuk, Pardoes verdween Jonas in de bek van een grote vis. Drie dagen later spuwde de vis hem uit en vertrok Jonas alsnog naar Niniveh.
Dit alles speelde zich wellicht af tijdens het bewind van de Israëlische koning Jerobeam II (786-746 voor Christus). Zo beweren Koran, Thora en Bijbel. In het Nieuwe Testament lezen we bij Mattheus 12:39-40:  ‘’Dit is een verdorven en trouweloze generatie. Ze verlangt een teken, maar zal geen ander teken dan van de profeet Jonas. Want zoals Jonas drie dagen verbleef in de buik van een grote vis, zo zal de Mensenzoon drie dagen en nachten in het binnenste van de aarde verblijven.’’

Nebi Yunus 
Dan kom ik bij de afdeling ‘’kwetsbaar erfgoed’’. Op metersbrede foto haasten een vrouw met twee kinderen  langs een lichtbruin bouwwerk.Waar ze heen gaat, weet ik niet. In haar handen draagt ze een schaal. Wat erin zit weet ik niet. Het enige dat ik weet is de naam van het monument. Dat is Nebi Yunus. In dit voormalige klooster ligt de profeet Jonas begraven. Zo beweren islamieten, joden en christenen.
Nog ligt Nebi Yunus (14e eeuw) er op de foto onverstoorbaar bij. Trots en machtig geeft ze recht aan het bestaan van de bewoners van Niniveh. Als en bron van inspiratie met als bron een intens geloof in God. En dat is dit kwetsbaar erfgoed niet alleen voor hen, Vanuit de hele wereld maakten moslims, joden en christenen een bedevaart naar de tombe van de profeet. In 2014 blies IS Nebi Yunus op

Paleiszaal van de Assyrische koning Sennacherib   
De tombe van Jonas is niet het enige kwetsbaar erfgoed dat ten prooi viel aan de tomeloze vernielzucht van terroristen. Ook de reliëfs van de paleiszaal van de Assyrische koning Sennacherib werden vernield. De expositie ‘’Niniveh, de hoofdstad van een wereldrijk’’ toont een 3D reconstructie van deze paleiszaal.
Het paleis (704 voor Christus) van koning Sennacherib was een van de grootste en mooiste van het oude Nabije Oosten. De koning zelf noemde het ‘’een paleis zonder gelijken’’. Reliëfs in bonte kleuren herinnerden als een levensgroot stripverhaal aan de heldendaden van de koning. Zoals we deze nu ook zien in de 3D reconstructie.
Deze kwam tot stand dankzij o.a., de medewerking van Naphur van Apeldoorn. “”Het was mijn afstudeerproject van de studie robotvisie aan de Technische Universiteit van Delft. Ik slaagde met een 9’, zegt Naphur.
Daarbij ontwikkelde hij samen met anderen een nieuw algoritme. Dit kan aan de hand van foto’s verloren cultureel erfgoed reconstrueren. Aan deze methode dankt ‘’Niniveh, hoofdstad van een wereldrijk’’ haar paleis zaal van de Assyrsche koning Sennacherib.   

Lamoessus
Vlak daarna staan twee replica van millennia oude lamoessus. Deze reusachtige gevleugelde stieren stonden in het oude Niniveh aan weerszijden van de stadspoorten en paleiskamers. Zij beschermden elke bezoeker en bewoners.
in 2015 gingen strijders van IS de 3000 jaar oude stierenbeelden te lijf met de slopershamer. De lamassus kon iedereen beschermen, behalve zichzelf. Op de expositie ‘’Niniveh,hoofdstad van een wereldrijk’’.  staan twee replica’s van twee originelen in het British Museum.

Draad weer oppakken
In Mosul pakken de bewoners de draad van het leven toch weer op. De schade is echter groot en niet alleen in mensen en materie. In haar eeuwenoude cultuur vinden bewoners de veerkracht om een nieuwe toekomst op te bouwen. Maar dat erfgoed is nu weg.
Waar vinden de bewoners nu de veerkracht om hun eigen identiteit te hervinden? Om de bewoners daarbij te steunen werken Unesco en het Prins Claus Fonds mee aan het herstel. Vandaar ook de expositie ‘’Niniveh, hoofdstad van een wereldrijk’’ om Niniveh niet te doen vergeten.

https://www.youtube.com/watch?v=XzFySIllqk8

Tips 
Gelijktijdig met de expositie ‘’Niniveh, hoofdstad van een wereldrijk’’ toont het Rijksmuseum van Oudheden ook twee andere exposities:
• Fascinatie voor Persepolis; Gelegen in het zuiden van Iran was Perspolis ‘’de stad van de Perzen’’. Trekpleister voor Europeanen waren de ruïnes van het paleiscomplex (5e eeuw voor Christus-330 voor Christus).  Persoonlijke reisverslagen, correspondentie, foto’s en tekeningen.
• Along the road to Niniveh; monumentale schilderijen en objecten van de Iraakse kunstenaar Qassim Alsaedy (Bagdad, 1949). Met zijn driedimensionale werk verwijst hij naar de reliëfs in de vaak duizenden jaren oude tempels van zijn vaderland Irak.
• Nog in 2010 was Syrië gastland van de Vakantiebeurs in Utrecht, Ik werd uitgenodigd door de minister van Toerisme om zijn land te bezoeken. Ik zou in september gaan, maar het kwam er niet van. Even later brak de oorlog uit, Anderen bleven wel gaan.. https://www.10tips4trips.info/2016/09/27/syrie-ondanks-oorlog-toch-toeri...  

Wist je dat?
Wist je dat Het Prins Clausfonds beschikt over een ‘’ambulancedienst voor cultuur’?. Met het programma Cultural Emergency Respons verzet ze zich tegen het bewust vernielen van erfgoed. Verzet ze zich tegen het uitwissen van eeuwenoude geschiedenissen en unieke cultuuruitingen. 
Dit doet ze samen met lokale organisaties en experts. Zoals prins Claus zei. “Zonder eerbied en vertrouwen in de eigen cultuur en tradities is de vooruitgang moeilijk te verwezenlijken”.   

Kijk voor meer informatie over deze expositie en het Rijksmuseum van Oudheden op hun website. www.rmo.nl

Marianne Visser van Klaarwater
blog: https://www.10tips4trips.info
   

 

Persfoto 20 
Zal en Rudabeh, ets uit 1882, door Sir Lawrence Alma Tadema
Uit 'Epic of Kings, Stories retold from Firdusi' door Helen Zimmern (London, Thomas Fisher 1882)
Collectie en foto: The Trustees of the British Museum (2002,0728.26)
Tentoonstelling 'Nineveh' | 20 oktober 2017 t/m 25 maart 2018

De profeet Jonas in Nineveh
Tekening door Maerten van Heemskerck, uit 1566; hoogte 19,5 cm.; breedte 24,9 cm.
Collectie en foto: Fitzwilliam Museum, Cambridge (PD.406-1963)
Tentoonstelling 'Nineveh' | 20 oktober 2017 t/m 25 maart 2018

Persfoto 22 
Jonas zit bij de wonderboom
Prent door Crispijn van de Passe, uit 1585-1688
Collectie en foto: Rijksmuseum Amsterdam (PR-P-1982-261)
Tentoonstelling 'Nineveh' | 20 oktober 2017 t/m 25 maart 2018
download bestand 

Persfoto 23 
Jonas en de aartsengel Gabriel
Islamitische prent, uit de 16de eeuw
Collectie en foto: Wereldmuseum Rotterdam
Tentoonstelling 'Nineveh' | 20 oktober 2017 t/m 25 maart 2018
download bestand 

Persfoto 24 
De stad Nineveh
Uit het 'Liber chronicarum' van Hartman Schedel, 1493
Collectie en foto: Bijzondere Collecties, Universiteit Leiden (1402 A5 21.233)
Tentoonstelling 'Nineveh' | 20 oktober 2017 t/m 25 maart 2018

 

Reageren