Nederland en Vlaanderen op de Frankfurter Buchmesse (3)

In 2016 zijn Nederland en Vlaanderen Ehrengast op de Frankfurter Buchmesse. Dat waren ze eerder, in 1993. Toen heette het nog Schwerpunkt Flandern und die Niederlande. Hieronder de bijdrage van Bram Buijze.

De Nobelprijs voor de literatuur heeft hij weliswaar nog niet gekregen, maar over belangstelling heeft Cees Nooteboom niet te klagen. In het Duitse taalgebied wordt hij in dag- en weekbladen, op televisie en radio, samen met zijn kunstbroeder Harry Mulisch, de hemel in geprezen.

‘Er is ein Schriftsteller, wie es auf der Welt nu wenige und in unseren Breiten nicth noch einen gibt. Ein fabulierender Magier, der in allen Sprachen und Dialekten  zaubert und mit einem Satz von Erdteil zu Erdteil springt, über die weitesten Ozeane und die unwegsamsten Gebirge. Ein europäischer Dichter aus den Niederlanden, der in Berlin oder Santiago so gern lebt wie in Amsterdam.’ Aldus het Frankfurter Allgemeine Magazin op 1 oktober jongstleden.

Dinosauriërs

Je zou bijna denken dat men hier de hemel ontdekt heeft . Of het nu het plaatselijke sufferdje uit Mainz , de prestigieuze Neue Zürcher Zeitung of de Oostenrijkse televisie is, allen spreken vol bewondering over wat er in de lage landen bij de zee, die cultureel zo verwant en verschillend tegelijk zijn, in de laatste decennia aan het papier is toevertrouwd.

Naast de al genoemde ‘dinosauriërs’ krijgen vooral Hugo Claus, Margriet de Moor en (de voortreffelijk Duits sprekende) Connie Palmen veel aandacht.

Deze Frankfurter Buchmesse maakt in ieder geval een ding duidelijk:  onze literatuur was betrekkelijk onbekend in het buitenland en verdient beter. Het Literair Productie- en Vertalingenfonds, dat in de afgelopen jaren al mooi werk heeft verricht, kan zich in ieder geval gesterkt weten voor de toekomst.

The Low Countries

Bekendmaking van de Nederlandse cultuur in het buitenland: dat was de achtergrond van mijn bezoek aan de Buchmesse. Want na een lange voorbereidingstijd zou hier, bij de officiële opening, de presentatie plaatsvinden van The Low Countries, een Engelstalig jaarboek over cultuur en samenleving in Vlaanderen en Nederland.

In 1989 was ik daarover voor ’t  eerst in gesprek geraakt met Jozef Deleu, directeur van de op de Belgisch-Franse grens gevestigde Stichting ‘Ons Erfdeel’ en onvermoeibaar voorvechter van de Vlaams-Nederlandse samenwerking.

Hij had begin jaren ’80 al een plan bij de Nederlandse en Vlaamse overheid ingediend voor een Engelstalig cultureel tijdschrift over het Nederlandse taalgebied, naar het voorbeeld van het al geruime tijd door zijn stichting uitgegeven succesvolle Franstalige tijdschrift Septentrion.

De kaarten liggen anders

Het moment bleek ongelukkig gekozen: in die jaren prevaleerde Holland-promotie boven samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland en hij vond dan ook geen gehoor voor zijn plan. Tien jaar later. De kaarten liggen nu anders.

De in april 1990 in Brussel door ‘einen holländischen Regierungsvertreter’ gehouden toespraak (Frankfurter Rundschau, 8 oktober; Stevijn, gefeliciteerd! Naast schrijvers, ministers en kroonprinsen heb jij ook de kolommen van de Duitse pers veroverd) betekende een keerpunt in de samenwerking op overheidsniveau.

Een Vlaams-Nederlands tijdschrift kwam nu goed van pas. Met de Stichting ‘Ons Erfdeel’ werd afgesproken aan te koersen op een presentatie tijdens de Frankfurter Buchmesse in 1993.

De aanbieding van het jaarboek (te vergelijken met een bundeling van vier tijdschriftafleveringen)  aan de kroonprinsen van Nederland en België bij de opening van de Buchmesse vormde de voorlopige voltooiing van dit hoofdstuk.

Götterdämmerung der Gutenberg-Galaxis

Op dezelfde dag dat de Volkskrant meldde dat een negatief advies was uitgebracht over een mogelijk Vlaams-Nederlands Huis in Brussel, was in Frankfurt in boekvorm datzelfde Huis opgericht.

De lancering van ‘The Low Countries’ was natuurlijk maar een van de vele gebeurtenissen tijdens de Buchmesse, waarop 8463 exposanten uit 96 landen meer dan 355.000 boeken presenteerden. Dit jaar was er voor het eerst ook plaats ingeruimd voor het elektronisch publiceren.

Götterdämmerung der Gutenberg-Galaxis’, kopte de Tages-Anzeiger uit Zürich en de krant uitte vervolgens een flinke dosis scepsis over de levensvatbaarheid van een roman op diskette: ‘even onzinnig als de slogans Books by Byte of Goethe goes Windows ’. Het was mij uit het hart gegrepen.

Tags

Reageren