Gronings Ontzet

Op 28 augustus 1672 blies Bernhard von Galen, Bisschop van Münster, de aftocht en hief hiermee het beleg van de stad Groningen op. Groningen hield stand en dat wordt nog jaarlijks gevierd. Maar wat vieren ze precies?

Dat 1672 het Rampjaar wordt genoemd is niet ten onrechte. De jonge Republiek der Verenigde Nederlanden werd van alle kanten aangevallen door de Engelsen en de Fransen. De troepen van de Republiek konden hier maar weinig weerstand tegen bieden. Zij trokken zich terug op de Oude Hollandse Waterlinie, terwijl de gewesten Utrecht, Gelre en Overijssel zich zonder slag of stoot overgaven aan de Fransen. Volgens een bekend Nederlands gezegde uit die tijd was de regering radeloos, het volk redeloos en het land reddeloos’. 

In deze periode zag ook Prins-Bisschop van Münster, Bernard von Galen, in de volksmond Bommen Berend, zijn kans schoon om de noordelijke Nederlanden aan te vallen. Hij meende aanspraak te kunnen maken op gebieden in Groningen die deel uitmaakten van het bisdom Münster, voor de instelling van het bisdom Groningen in 1559. In 1665 probeerde hij zich deze gebieden al toe te eigenen, maar kwam door verzet vanuit de vestiging Bourtange niet verder dan Winschoten.

Steden in Twente, Salland (een gebied rond Deventer) en Overijsel vielen snel onder het beleg van de  bisschop. Op 7 juli 1672  stond hij dan ook al aan de poort van de vesting Coevorden. Enige dagen later gaf ook deze stad zich over en trok Bommen Berend met zijn legers opnieuw op naar Bourtange. Net als in 1559 hield deze vesting wel stand. De bisschoppelijke troepen konden alleen het Groningerland en het achterliggende Friese gebied bereiken via de Hondsrug, de enige verhoging in het Moerassige gebied.  Een opmars via het noorden was niet mogelijk, aangezien de gebieden ten noorden van de stad Groningen onder water waren gezet om de troepen uit Münster te stoppen.

Groningen Ontzet, Friesland beschermd

Vanaf 21 juli 1672 sloegen de troepen van Bernard von Galen hun kamp op bij Groningen. De stad vormde het laatste obstakel voor de toegang tot het Friese achterland en de belangrijke handelsroute naar Amsterdam. Bommen Berend probeerde Groningen op haar knieën te dwingen met een relatief nieuwe methode die hem zijn bijnaam op zou leveren: kanonnen. De Bisschop bleek te gretig en overlaadde regelmatig zijn kanonnen, waardoor ze niet te gebruiken waren. Verder lukte het niet om de aanvoerroute van voorraden voor de stad vanuit het noordwesten af te sluiten. Ook op die manier was Groningen dus niet tot overgave te dwingen. Tot slot had Bernard von Galen ook al niets aan zijn Keulse bondgenoten. Zij leden een belangrijke nederlaag in de buurt van Garrelsweer, waardoor ze niet via het noordoosten naar Groningen konden doorstoten.

Zo wisten de Groningers onder leiding van Carl von Rabenhaupt (1602-1675) de stad te behouden en het Friese achterland te beschermen. Von Rabenhaupt was speciaal voor deze taak naar Groningen gehaald. Hoewel de zuidkant van de stad het beleg niet ongeschonden overleefde en ook de bevolking van de Ommelanden het zwaar te verduren kreeg, vonden slechts 100 burgers de dood. Na vier weken van beleg was de stad op 17 augustus (28 augustus volgens de huidige kalender) weer vrij. Niet alleen voor Groningen was deze overwinning belangrijk ook  elders in de Republiek werd dit heugelijke feit met gejuich ontvangen. Zo dichtte Vondel: ‘Groninge, uit het puin en asch en stof verrezen, vergeet de weldaet niet, die Godt u heeft bewezen.’ De radeloze republiek kon deze opsteker wel gebruiken.

28 Augustus Gronings Ontzet

Vergeten deden de Groningers hun overwinning zeker niet. Op verschillende plaatsen in de stad herinneren straatnamen, beelden en cafés nog steeds aan deze belangrijke overwinning. Ook werd het Gronings Ontzet tot 1795 jaarlijks gevierd en herdacht. Met de opleving van provinciale trots in de 19e eeuw werd het feest weer nieuw leven in geblazen en tot de dag van vandaag nog elk jaar op 28 augustus uitgebreid gevierd.

Gronings Ontzet, ook wel ‘Bommen Berend’ of de ‘Achtentwintigsten’ genoemd, wordt traditioneel gevierd met een paardenkeuring en drafwedstrijden. In 2007 werd dit 'Peerdenspul' bijgewoond door Koningin Beatrix ter ere van het 150 jarig bestaan van deze activiteiten. Ook mag een kermis en afsluitend vuurwerk natuurlijk niet ontbreken.

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0