Indonesische onafhankelijkheidsoorlog 1945-1949

Tussen 1945 en 1949 was Nederland verzeild in een oorlog die uiteindelijk leidde tot de Indonesische onafhankelijkheid. Hoewel het conflict in Nederland bekend staat onder de ongelukkige naam ‘Politionele Acties', was er wel degelijk sprake van een omvangrijke oorlog waarbij duizenden slachtoffers te betreuren waren.

Na de onverwachte capitulatie van het Japanse Keizerrijk op 15 augustus 1945, was het voormalig Nederlands- Indië nog steeds bezet door duizenden Japanse troepen. De Indonesische bevolking zat tijdens deze laatste weken van augustus in een zeer vreemde situatie; de talloze eilanden werden nog altijd bezet door Japanse soldaten die door oprukkende Britse troepen zouden worden ontwapend. Niemand wist of de voormalige Nederlandse overheersers weer terug zouden keren.

Chaos en geweld

De jonge ingenieur Soekarno maakte van dit machtsvacuüm handig gebruik door al twee dagen na de Japanse overgave de onafhankelijke Republiek Indonesië uit te roepen. De Japanners hadden na hun bezetting van Indonesië in 1942 een politiek van verdeel en heers gevoerd en hadden Soekarno en zijn handlangers reeds jaren onafhankelijkheid beloofd.  Toen de mogelijkheid daar was, grepen de nationalisten onder Soekarno dan ook de kans met beide handen aan. Er volgde echter eerst een golf van geweld door de archipel. Honderden gewapende groeperingen riepen honderden afzonderlijke revoluties uit en raakten slaags met elkaar en de nog aanwezige Japanse soldaten. Ook veel bevrijde Nederlanders en in Indonesië woonachtige Chinezen moesten het ontgelden. Bizarre situaties deden zich voor waar Nederlandse krijgsgevangen in hun Japanse kampen bleven en door Japanse soldaten werden beschermd tegen het geweld van de Indonesische menigtes. Toen de rust enigszins terugkeerde bleken er duizenden doden te zijn gevallen.

Soekarno en zijn handlangers waren zich er  terdege van bewust dat na de Japanse ontwapening de Britten de macht weer aan de Nederlanders zouden overdragen. De Britten hadden immers hun handen vol aan herstelling van de macht in hun eigen Aziatische bezittingen. Hoewel de Nederlanders al voor de oorlog aanstalten maakten om de Indonesiërs de onafhankelijkheid te geven, (zij het als staat binnen het Koninkrijk der Nederlanden) voelden zij er niks voor om de Indonesische onafhankelijkheid te erkennen. Deze was in hun ogen immers uitgeroepen door collaborerende verraders die maar een minderheid van de Indonesiërs vertegenwoordigden. Het was de Nederlandse koloniale macht er alles aan gelegen om de situatie  af te doen als een van weinig gewicht. Nederlandse troepen zouden alleen naar  'de Oost'worden gestuurd om de orde te herstellen in de chaos die in het kielzog van het machtsvacuüm van augustus 1945 was ontstaan. Hierdoor is de oorlog in het Nederlandse thuisland gebagatelliseerd tot  ‘de Politionele Acties’, terwijl er  wel degelijk sprake was van een verwoestende oorlog.

Geen 'politie- agentje' spelen

De eerste dienstplichtige Nederlandse soldaten die in Java ontscheepten, kwamen dan ook van een koude kermis thuis. In plaats van slechts politieagentje te moeten spelen, stonden ze tegenover een verbeten vijand die een uitputtende guerilla- oorlog voerde in de jungles van Java en Sumatra. Als een loslopend vuurtje was het nationaal gevoel onder de bevolking op deze eilanden rondgegaan. Op andere eilanden konden de Nederlanders nog wel op meer steun onder de bevolking rekenen. Het grootse gedeelte van het KNIL (Koninklijk Nederlands- Indisch Leger) bestond dan ook uit Indische rekruten, met name van de Molukken.  

Het KNIL en het Nederlandse leger werden steeds onverzettelijker in hun strijd tegen de ogenschijnlijk onzichtbare vijand. Op Celebes leidde de anti- guerilla tactieken door Nederlandse commando's onder kapitein Westerling bijvoorbeeld tot de standrechtelijke executies van duizenden mannen en jongens in dorpen die ervan verdacht werden steun aan de guerilla's te hebben gegeven. Ook werden er op Java twee grootschalige offensieven onder de codenamen Operatie Product en Operatie Kraai gelanceerd. Hoewel deze militair gezien in hun opzet slaagden (de voornaamste Indonesische leiders, inclusief Soekarno, werden tijdens Operatie Kraai zelfs gevangen genomen) waren ze internationaal gezien een diplomatiek fiasco.

Hoewel Nederland aanvankelijk nog op Amerikaanse steun kon rekenen, keerde de volledige internationale wereld zich tegen de Nederlanders, die als koloniale stijfkoppen werden gezien. Soekarno vond met name bij de Amerikanen steun vanwege zijn uitgesproken anti- communisme. De Amerikanen  zagen in hem een belangrijke schakel in het stuiten van de opkomst van het communisme in de nieuwe onafhankelijke landen in de Derde Wereld.

Vrede

Door de internationale druk gaven de Nederlanders na vier jaar vechten en 6000 dodelijke Nederlandse slachtoffers de strijd op. In het Paleis op de Dam in Amsterdam werd op 27 december 1949 de Indonesische onafhankelijkheid getekend. Schattingen omtrent Indonesische slachtoffers liggen tussen de 25.000 en 100.000 doden. Hieronder worden ook de Indische militairen in Nederlandse dienst gerekend. Deze zaten door hun loyaliteit aan de Nederlanders tussen twee vuren in trokken 1951 naar massaal naar Nederland toen de sittuatie voor hun in Indonesië onhoudbaar werd.

Er zouden echter nog decennia overheen gaan voordat deze mensen als volwaardige Nederlandse burgers werden geaccepteerd. Ook is Nederland pas recentelijk los aan het komen van de geesten uit haar koloniale verleden. Het recente excuus van de Nederlandse regering voor het aangerichte bloedbad in Rawagede is dan ook een stap in de goede richting, hoewel er nog veel stappen gezet kunnen worden.   

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0