Kampen terug in Hanze
Voorzitter Annemarie Jorritsma van schippersbond Schuttevaer stak de IJsseldijk bij Kampen door. De nieuwe Zuiderzeehaven is nu bijna open.
Trouw, zaterdag 10-12-2011; door Onno Havermans
Schapen in de weilanden bij Zalk aan de rijksweg N50 tussen Zwolle en de Noordoostpolder, schapenwolken in de blauwe lucht boven de Eilandbrug bij Kampen. Beneden liggen bergen bagger te drogen in de zon, shovels effenen het vrijgekomen zand waarachter de scherpe hoeken van de nieuwe haven schuilgaan. Cutterzuiger De Ameland ligt klaar voor zijn finale hap uit de primaire waterkering. Aan de overkant van de rivier begint het nieuwe nationaal landschap IJsseldelta.
Een bewuste dijkdoorbraak is vrij ongebruikelijk, al is die bij Kampen al jaren geleden in het bestemmingsplan vastgelegd. Pas nadat de nieuwe Zuiderzeehaven was omgeven met nieuwe dijken, mocht de havenmond naar de IJssel worden geopend. Dijkgraaf Sybe Schaap van Waterschap Groot Salland verleende vorige week formeel toestemming en gisteren werd het gat gemaakt.
Helemaal open is de verbinding daarmee nog niet. Op last van Rijkswaterstaat blijft een tijdelijke afsluiting tussen haven en rivier liggen om te voorkomen dat vervuild slib de IJssel in stroomt. Pas als na de zomer alle baggerwerkzaamheden klaar zijn, verdwijnt ook dit dijkje en kunnen de eerste schepen de Zuiderzeehaven binnenlopen.
Kampen is blij met zijn nieuwe haven, die volgens wethouder Markus Markusse (SGP) goed is voor de werkgelegenheid. Met de haven keert iets van de vergane glorie terug uit de Hanzetijd, tussen 1200 en 1500, toen de koopvaardij Kampen met zeewaardige eenmasters – de koggeschepen – tot een van de rijkste steden uit die tijd maakte. Met de Afsluitdijk, die de Zuiderzee bijna een eeuw geleden omvormde tot het IJsselmeer, raakte de stad voorgoed zijn zeehaven kwijt.
Ook grote broer Zwolle en de provincie Overijssel verwachten veel van de nieuwe haven. „Op het water staan geen files”, legt gedeputeerde Carry Abbenhues (PvdA) uit. „Bij watertransport is de uitstoot van CO2 veel minder dan op de weg. Bovendien heeft het achterland hier baat bij, want de watergebonden bedrijven bedienen weer een keten van andere bedrijven. Daarmee overstijgt deze haven het lokale belang.”
Overijssel zit daarom samen met Kampen en Zwolle en drie bedrijven (wegenbouwers en baggeraars) in de bestuursraad van de Zuiderzeehaven NV. Die publiek-private samenwerking (PPS) biedt grote voordelen, stelt directeur Rik Duijn. „We moesten aan elkaars manier van werken wennen, maar we hebben dezelfde vuurtoren als doel. En het is makkelijker onderhandelen met bezwaarmakers.”
Zo is een bezwaar van Natuur en Milieu Overijssel ’afgekocht’ met een gebied van tien hectare op het Kampereiland, aan de overkant van de IJssel. „Dat bezwaar lag al bij de Raad van State, maar de behandeling is op het laatste moment afgeblazen”, aldus Duijn. „Kampen zorgt voor compensatie.” De milieugroep verzette zich tegen aantasting van de hoogdynamische natte natuur langs de rivieroever. „Wij wilden eigenlijk een alternatieve aanleg van de haven”, aldus Martin van den Berg van Natuur en Milieu Overijssel. „Aan de overkant is minder dynamiek, maar het gebied is wel veel groter. Het is een buitendijks terrein, waar zomers koeien graasden. Dat gaan we natter maken, met rietbeplanting. Dat moet nog worden aangelegd, maar we hebben een afspraak en daar zijn we tevreden mee.”
