Cees Nooteboom

Cees Nooteboom (Den Haag 1933) wordt vandaag tachtig. Aan erkenning en reislust geen gebrek. Brachten leven en werk wat hij voor ogen had? ‘Poëzie is de essentie van alles’

De geboren Hagenaar Nooteboom werd op school vaak als 'lastpak' weggestuurd, en zou op niet minder dan vier middelbare scholen hebben schoolgegaan. Na de dood van zijn vader bij het bombardement van het Bezuidenhout in 1945 werd hij door zijn stiefvader op kostscholen gestuurd: een franciscaner klooster in Venray en het Augustinianum in Eindhoven, maar hij maakte zijn middelbare school af aan een avondgymnasium te Utrecht.

Hij begon met werken in 1951 bij een bank in Hilversum, maar zwierf vanaf 1953 door Europa, nadat hij was afgekeurd voor zijn dienstplicht in het leger omdat hij 'te mager' zou zijn. Tijdens zijn reis schreef hij het eerste hoofdstuk van zijn debuutroman Philip en de anderen. In Parijs leerde hij Philip Mechanicus kennen, met wie hij naar Cannes trok en vandaar naar Nederland. In 1955 kwam zijn debuut Philip en de anderen uit waarvoor hij de Anne Frank-prijs ontving. De naam Philip was een verwijzing naar Mechanicus.

Eindeloze baan

Nooteboom: ‘Ik kijk op mijn leven terug als een onafgebroken eindeloze baan. Ik doe nog steeds hetzelfde als toen ik voor het eerst ging liften naar Italië en Spanje. Als ik ergens wordt uitgenodigd, zorg ik altijd dat ik tijd neem voor een reis, waarbij ik niemand zie. Geen interview, niks. Dat is vrijheid.’

In 1956 volgde de dichtbundel De doden zoeken een huis en schreef hij zijn eerste grote journalistieke reportage voor Het Parool over de Hongaarse opstand, waarvoor hem een reisbeurs werd toegekend. Aan het eind van de jaren vijftig begon hij reisverhalen te schrijven voor Elsevier. Dit zou zijn genre blijven.

In 1957 trouwde hij voor het eerst, met Fanny Lichtveld. Maar later scheidde hij en ging hij een relatie aan met de zangeres Liesbeth List, voor wie hij ook een aantal teksten schreef, van 1965 tot 1979.

Na De ridder is gestorven (1963) schreef hij bijna twintig jaar geen roman. Nooteboom: ‘Dat is een raar boek, geen ‘goed boek’. Ik heb er later iets van de overdreven pathos uitgehaald en dan blijft er nog genoeg over. Het gaat over het onaffe, wat me toen erg bezighield. Een schrijver wil zijn boek niet afmaken, dat laat hij over aan andere schrijvers en zo verder. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik dat boek heb geschreven om mijn leven niet te hoeven afmaken. Als je in mijn werk geïnteresseerd bent – en dat hoeft helemaal niet – is dat een sleutelboek’

Vanaf 1961 was hij redacteur bij de Volkskrant, maar in 1967 werd hij reisredacteur bij het tijdschrift Avenue.

Zijn bekendste boek is Rituelen (1980). Het werd in 1981 bekroond met de Ferdinand Bordewijk Prijs en in 1989 verfilmd onder regie van Herbert Curiël, met in de hoofdrollen Derek de Lint en Thom Hoffman. Deze roman werd door de Duitse literatuurpaus Marcel Reich-Ranicki in het ZDF-televisieprogramma Das Literarische Quartett de hemel in geprezen. Sindsdien is Nooteboom in Duitsland welhaast beroemder dan in zijn geboorteland.

Tijd is vloeibaar

Nootebooms werk is vertaald in het Duits, het Engels, het Spaans, het Frans, het Turks, het Hongaars en vele andere talen. Vooral in het Duitse taalgebied is Nooteboom een echte bestseller-auteur, waar de vertaling soms nog eerder verkrijgbaar is dan het Nederlandse origineel in Nederland. Duitsland draagt Nooteboom op handen. Geen land waar hij zo populair is, bij ieder optreden is de zaak tot de nok gevuld. Hij kreeg er vele prijzen. ‘Duitsland en Reich-Ranicki hebben mijn leven veranderd. Het volgend verhaal (boekenweekgeschenk in 1991) werd in Nederland lauw ontvangen. Maar daar zei de grootste tv-criticus dat het het beste boek was dat hij dat jaar had gelezen, eraan toevoegend dat hij niet wist of hij het helemaal begrepen had. Dat deed het ‘m. Siegfried Unseld (uitgeverij Suhrkamp), aan wie ik Poseidon heb opgedragen, deed de rest. Unseld was een uitgeefgenie, hij was spijkerhard, zijn motto was ‘wij bestaan niet zonder schrijvers’. Dat zijn ze hier en daar helemaal vergeten.’

‘Ik heb gekozen voor de roman, maar poëzie is de essentie van alles. Poëzie waagt zich verder. Mijn laatste bundel, Overal licht, is mijn beste. Hij verschijnt nu in het Duits, Frans en Spaans. Vroeger heb ik veel poëzie vertaald. Wanneer? Geen idee. Ik weet nooit wanneer iets gebeurd is. Tijd is vloeibaar.’

Eer

Op dit moment geeft De Bezige Bij al het werk van Nooteboom opnieuw uit.

Op 10 december 2003 werd bekend dat hem de P.C.Hooftprijs 2004 was toegekend. De prijs werd hem op 21 mei 2004 uitgereikt. Op 24 juli 2005 trad hij op in het programma Zomergasten bij de VPRO. Op 4 september 2006 werd hem een eredoctoraat verleend door de Radboud Universiteit in Nijmegen. Bij deze gelegenheid sprak hij de Radboudrede uit.

Op 13 november 2008 werd hem een eredoctoraat verleend door de Freie Universität Berlin.

Op 4 juni 2009 werd hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend. Deze driejaarlijkse prijs werd hem op 18 november 2009 door de Belgische koning Albert overhandigd.

Functie / titel:
schrijver
Geboorte- en sterfdatum:
31 juli 1933
Plaats geboorte:
Den Haag
Sekse:
Man
Woonplaatsen:
Den Haag, Amsterdam, Berlijn, Menorca, Amsterdam
Persoonscategorie:

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0