Jusepe de Ribera

Van pijn vertrokken gezichten, verminkte lichamen, week vlees, bebaarde vrouwen en misvormde jongens, dat zie je allemaal op de schilderijen van Jusepe de Ribera. Maar Ribera heeft niet alleen dit soort zaken geschilderd.

Hij was een groot tekentalent en graficus. Meer dan honderd tekeningen zijn er nog van hem, terwijl die tak van kunst in Spanje veel minder ontwikkeld was dan in Italië. Maar Ribera had het als jongeling in Italië geleerd. En meer dan dat, hij had zich ook kleurgebruik en caravagesk clair-obscur eigen gemaakt. En ook de Italiaanse dynamiek en grandeur had hij opgepikt. 

Naar Italië

Ribera is in 1591 geboren in een dorpje in de buurt van Valencia, Xátiva, als tweede zoon van een schoenenmaker die het goed deed. Hij ging in de leer bij de lokale artiest Francisco Ribalta, althans dat is het vermoeden, er zijn geen documenten meer van. Hij zou naar Italië zijn vertrokken omdat hij iets met Ribalta’s dochter had uitgespookt.

De prenten en tekeningen variëren van haastige schetsen voor schilderijen tot gepolijste academische studies. Zijn schilderijen bestrijken zowel freaky onderwerpen als gruwelijk martelaarschap en allerlei aberraties als Bijbelse taferelen, De Maagd en het Kind, de Onbevlekte Ontvangenis en mythologische taferelen.

Meer dan Zurbarán, Velázquez en Murillo had Ribera toegang tot de grote meesters en verwerkte dat in zijn schilderijen. Dat waren behalve Caravaggio: Raphael, Peter Paul Rubens en Anthony van Dijck. 

Napels

Net als Velázquez, Zurbarán en Murillo was Ribera een barokschilder. Geboren in de buurt van Valencia, woonde hij het grootste gedeelte van zijn leven in de Italiaanse staat Napels. ‘Spanje is een liefhebbende moeder voor vreemdelingen, maar een hele wrede stiefmoeder voor zijn eigen zonen’, zo zou , volgens de overlevering, Ribera gezegd hebben.      

In Italië maakte hij kennis met de klassieke en de Renaissance kunst, hij verwerkte die en werd een van de invloedrijkste schilders van Italië. Napels hoorde echter tot het Spaanse rijk en zijn opdrachtgevers waren geen Italianen maar daar verblijvende Spaanse bestuurders en Vlaamse kooplieden.

Lo Spagnoletto

Pas vanaf 1611 zijn er documenten terug te vinden over Ribera. Hij is dan in net in Italië, maakt een eerste stop in Parma en in 1613 arriveert hij in Rome. Hij bekijkt daar alle grote meesterwerken, ook die van de verre oudheid en hij wordt lid van het gilde van Sint Lucas. Een kardinaal beloofde hem een leven in luxe als hij bij hem in dienst zou treden, maar Ribera zei hem dat dat zijn kunst geen goed zou doen.

Hij bleef trots op zijn Spaanse roots en ondertekende zijn schilderijen vaak met “Jusepe de Spanjaard”. Ze noemden hem ook wel “Lo Spagnoletto”, de kleine Spanjaard. In 1616 kwam hij in Napels, naar verluidt omdat hij meer wilde weten over Caravaggio (die toen zes jaar dood was). Hij trouwde met Catalina Azzolina India, de dochter van een succesvolle Napolitaanse kunsthandelaar en kunstschilder.

Dat werkte niet slecht uit. Binnen een paar jaar was hij de populairste Napolitaanse kunstenaar met opdrachten te kust en te keur. De jaren ’30 en ’40 waren zijn succesjaren. Hij werd onderscheiden door de Paus met de Orde van het Vaticaan, Velázquez kwam op bezoek om enige doeken van Ribera voor de Spaanse Koning uit te kiezen en hij kocht een landgoed waarin hij zijn gezin onderbracht en een kunstenaarswerkplaats vestigde. 

Brief aan de Koning

Het was te mooi om waar te zijn. In de jaren ’40 kreeg hij een ziekte die hem lang uitschakelde. Er kwam een opstand tegen het Spaanse bewind in 1647 en hij en zijn gezin moesten vluchten naar het paleis van de Spaanse onderkoning. Naar veel opdrachten kon hij fluiten.  In 1649 speelde zijn ziekte weer op, de echtgenoot van zijn oudste dochter stierf en zij kwam weer bij haar ouders wonen. Ribera verzocht de Koning om financiële steun, maar hij stierf – in 1652 – voordat hij het antwoord van de koning kon lezen.

Ribera kreeg naam door zijn caravageske stijl, het uitgemeten gebruik van licht en donker. Vooral in zijn eerste jaren, voor 1632, was dat het geval. Intens clair-obcur, gemarkeerde contouren, levensecht naturalisme en een dramatische, soms zelfs sinistere toonzetting. Na 1632 veranderde dat.  Er komt helderder licht, het palet wordt groter en hij zet lossere streken neer. Maar zijn voorkeur voor  rare en gedeformeerde personen bleef al die tijd.

https://bit.ly/2BqM2AS 

Functie / titel:
schilder
Geboorte- en sterfdatum:
12 januari 1591 / 2 september 1652
Plaats geboorte:
Xátiva
Plaats sterven:
Napoli
Sekse:
Man
Woonplaatsen:
Xátiva, Valencia, Parma, Roma, Napoli

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0