Nicolaes Witsen

Nicolaes Witsen was de Gouden Eeuw in levende lijve: invloedrijk, geleerd en met groot vermogen. Als burgemeester van Amsterdam stond hij aan het hoofd van een van de belangrijkste steden van Europa en kon hij Peter de Grote tot zijn persoonlijke vriendenkring rekenen.

Nicolaes werd geboren met de zilveren lepel in de mond. Zijn vader was Cornelis Jan Witsen, burgemeester van Amsterdam en bewindhebber van de WIC. Na een aantal jaren studie in Amsterdam ging hij in 1664 op reis door Rusland samen met Jacob Boreel en kort daarna volgde een Grand Tour door Italië. Avontuurlijke reizen, die zijn interesse in de wereld en de wetenschap stimuleerden.

Een man van de wereld

Nicolaes was een man van de praktijk. Hij hield van functionele wetenschap en praktische kennis. Zo publiceerde hij in 1671 Aeloude en hedendaegsche Scheepsbouw en Bestier, met zelf ontworpen prenten. Het boek bleek een regelrechte hit en werd al snel het standaardwerk over scheepsbouw. Tsaar Peter de Grote, die zijn vloot wilde moderniseren, nam direct contact op met Witsen. Enkele grote orders volgden voor de Amsterdamse werven en als dank kreeg Witsen recht om op Rusland handel te drijven. Gebaseerd op zijn reis door Rusland schreef Nicolaes in 1690 Noord en Oost Tartaye. Het was het eerste diepgaande onderzoek naar Rusland dat ooit in Nederland gedaan was. Alle kaarten had Nicolaes eigenhandig getekend.

Aan de macht

Naast al die wetenschappelijke onderzoeken wist Nicolaes ook nog eens tijd vrij te maken om de politiek in te gaan. Hij begon zijn politieke carrière in 1669 als tegenstander van de Gillis Valckenier, de sluwe en machtige burgemeester van Amsterdam. Vanaf 1682 wist Nicolaes alle macht naar zich toe te trekken. Hij werd dertien keer tot burgemeester van Amsterdam benoemd. Dat betekende niet alleen dat hij zijn wetenschappelijke interesses aanzienlijk kon bevorderen maar ook dat hij in contact kwam met de machtige figuren van zijn tijd, zoals stadhouder Willem III, Frederick de Grote en zijn oude vriend Peter de Grote. De tsaar begon in 1697 aan een tour door Europa en vooral Nederland fascineerde hem. Onder de hoede van Nicolaes verbleef hij incognito enkele maanden in Amsterdam.

Geld als water

Nicolaes kon zich deze wetenschappelijke en politieke uitspattingen veroorloven door zijn zeer lucratieve investeringen in de internationale handel. Dankzij zijn invloed en enorme fortuin kon hij ook andere onderzoekers ondersteunen. Zo speelde Nicolaes een belangrijke rol in het beschermen van Balthasar Bekker, de predikant die in zijn controversiële bestseller De Betoverde Weereld uit 1691 beweerde dat heksen, tovenarij en bezetenheid alleen maar bijgeloof waren. Nicolaes onderhield daarnaast contact met Gottfried Leibniz, Antoni van Leeuwenhoek, Gerard de Lairesse en een hele reeks andere kunstenaars en wetenschappers. Ook legde hij in zijn woning aan de Herengracht 440 een grote collectie aan met natuurlijke wonderen: van enorme schelpen tot zeldzame mineralen.

Nicolaes was burgemeester geworden door een venijnige interne machtstrijd onder de Amsterdamse regenten en uiteindelijk betekende dat ook het einde van zijn politieke carrière. Na de dood van zijn trouwe bondgenoot Johannes Hudde had Witsen genoeg van alle intriges. Hij trok zich terug uit de politiek om zijn leven te wijdden aan de wetenschap. Hij stierf op 10 augustus 1717.

Functie / titel:
Cartograaf, wetenschapper, scheepsbouwkundige, schrijver, burgemeester, diplomaat, bewindhebber VOC
Geboorte- en sterfdatum:
8 mei 1641 / 10 augustus 1717
Plaats geboorte:
Amsterdam
Plaats sterven:
Amsterdam
Sekse:
Man
Woonplaatsen:
Amsterdam

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0