Saskia van Uylenburgh

Met de dood van Rembrandt ging de herinnering aan zijn eerste vrouw Saskia verloren. Lange tijd werd ze verward met de min van zijn zoon Titus. Pas in 1862 werd Saskia van Uylenburgh herontdekt als burgemeestersdochter uit Leeuwarden en Rembrandts eerste vrouw, van wie hij zielsveel hield.

Saskia werd op 2 augustus 1612 in Leeuwarden geboren. Zij was de jongste van de acht kinderen van Rombertus van Uylenburgh (1554-1624) en Sjoukje Ozinga (1565-1619). Haar vader werd in 1584 burgemeester van Leeuwarden en de afgevaardigde van Friesland in Den Haag. Als afgevaardigde werd hij  uitgenodigd door Willem van Oranje en was daarmee bijna een ongelukkige getuige van de moord op de Vader des Vaderlands.

Toen Saskia zeven jaar was stief haar moeder en vijf jaar later volgde ook haar vader. Één voor één trouwden haar drie zussen Antje, Hiskia en Titia. Saskia bleef alleen en ongetrouwd achter. Ze trok in bij zus Hiskia en haar man in het Regthuys in Sint Annaparochie. Als gevolg van ruzie in het dorp, waar de familie van haar zwager het middelpunt van was, vluchtte Saskia in 1632 weer naar Leeuwarden. Hier had haar neef, kunsthandelaar Hendrick van Uylenburgh, een dependence van zijn Amsterdamse kunsthandel gevestigd. In zijn Leeuwardse filiaal verkocht Hendrick ook doeken van een zekere Rembrandt van Rijn. Toen in 1633 twee leerlingen uit de kunsthandel het atelier van deze schilder wilden gaan bekijken, ging Saskia met hen mee.

Saskia en Rembrandt

Het was een zakelijk partnerschap dat de toekomstige geliefden met elkaar in contact bracht. Rembrandt stond al sinds in 1631 bij Hendrick onder contract voor de levering van portretten. Eén van deze portretten betrof het nichtje van Saskia, Aeltje van Uylenburgh uit 1632. In dat zelfde jaar voltooide Rembrandt ook het bekende schilderij Anatomische les van Dr. Tulp. Waarschijnlijk heeft Saskia dit schilderij persoonlijk gezien bij haar eerste ontmoeting met Rembrandt. Hoe die eerste ontmoeting precies verliep weten we niet, maar blijkbaar sloeg de vonk goed over. Niet veel later verloofde het stel zich en ging in ondertrouw. Aangezien Saskia nog steeds in Friesland woonde, was ze er niet bij toe Rembrandt hun voorgenomen huwelijk officieel aankondigde. Nadat ook Rembrandts moeder vanuit Leiden toestemming gegeven had voor het huwelijk trouwden ze op 22 juni 1634 in Sint Annaparochie.

Rembrandt, een molenaarszoon, was van lagere en minder gegoede komaf dan zijn vrouw en dit leidde tot strubbelingen binnen de familie. In 1638 diende de schilder zelfs een aanklacht wegens laster tegen enkele familieleden van Saskia in. De familie zou beweerd hebben dat Rembrandt en Saskia op veel te grote voet leefden en het familiegeld van Saskia verbrasten. Helaas voor Rembrandt werd hij in het ongelijk gesteld.

Model en zakenvrouw

Er is veel gespeculeerd over waarom Rembrandt met Saskia trouwde. Vanwege haar geld, de liefde of beiden? Minder vaak wordt naar Saskia’s redenen om onder haar stand te trouwen gevraagd. Wat de redenen ook waren, uit het feit dat zij vanuit Friesland naar de grote stad Amsterdam trok om daar met haar schilder te trouwen, kan worden opgemaakt dat Saskia op zijn minst een ondernemende vrouw was. In tegenstelling tot Rembrandt wist zij goed om te gaan met de vaak gegoede opdrachtgevers en was zij de ideale manager voor Rembrandts ‘bedrijf’.

Maar het draaide om meer dan geld alleen. Saskia was Rembrandt's muze, die veelvuldig terug komt in zijn schilderijen, etsen en tekeningen. Meestal in de verschijning van historische of bijbelse figuren. Tegen het einde van haar leven tekende Rembrandt zijn vrouw vaak ziek of zwanger in bed. Portretten van Saskia als zichzelf zijn echter zeldzaam. Een bijzonder exemplaar is het Portret van Saskia van Uylenburgh, waar Rembrandt vlak na hun huwelijk aan begon maar dat hij pas in 1640 voltooide. Dit portret is vanaf 2 augustus 2013 voor het eerst voor twee jaar in Nederland in een museum te zien bij het Amsterdam Museum.

Dood en graven

Het huwelijk van Rembrandt en Saskia werd overschaduwd door de dood. Het paar kreeg vier kinderen, waarvan alleen de jongste zoon Titus in leven bleef. Ook Saskia zelf bleef niet gespaard. Ze stierf in 1642 toen ze 29 jaar oud was. Kort voor haar dood had Rembrandt zijn ‘Nachtwacht’ voltooid, maar na het overlijden van zijn lieve Saskia schilderde hij lange tijd niet meer.

Enkele dagen na haar dood werd ze begraven in de Oude Kerk in Amsterdam, waar Rembrandt een graf had gekocht. De Oude Kerk lijkt een logische plek voor het graf van Saskia van Uylenburgh. Hier werden ook haar vier kinderen gedoopt en het predikantsambt van deze kerk werd bekleed door één van haar familieleden. Hoewel Rembrandt haar graf na twintig jaar weer verkocht, is het nog steeds te bezichtigen in de kerk en te herkennen aan het opschrift 'Saskia 19 juni 1642'. Deze tekst is in 1953 in de steen gehakt. Ter nagedachtenis aan deze bijzondere vrouw vindt jaarlijks op 9 maart bij haar graf het zogenoemde ‘Zonne-ontbijt met Saskia’ plaats.

 

Bijnaam / pseudoniem:
Vrouw van Rembrandt van Rijn
Geboorte- en sterfdatum:
2 augustus 1612 / 14 juni 1642
Plaats geboorte:
Leeuwarden
Plaats sterven:
Amsterdam
Sekse:
Vrouw
Woonplaatsen:
Leeuwarden, Sint Annaparochie, Amsterdam

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0