Vincent van Gogh

Het archetype van het gekwelde genie en van de armoedige kunstenaar die pas na zijn dood roem vindt. Van Gogh geldt als één van de bekendste en invloedrijkste figuren uit de kunstgeschiedenis. Zijn leven ging - zoals men van een gekweld genie mag verwachten - niet bepaald over rozen.

Vincent groeide als zoon van een predikant op in een relatief groot gezin. Hij was als jongen al teruggetrokken en zwijgzaam. Vincent ontving lange tijd thuisonderwijs en als tiener ging hij korte tijd naar de Rijks HBS Koning Willem II. Helaas kon zijn vader het lesgeld na twee jaar niet meer betalen. Vincent, inmiddels zestien, ging werken in de kunsthandel van zijn oom, Goupil & Cie op de Plaats in Den Haag. Drie jaar later, in 1872, begon Vincent met het schrijven van brieven aan zijn broer Theo. De briefwisseling zou een leven lang aan blijven houden.

Hoopvolle start

In 1873 stuurt Goupil & Cie Vincent naar het filiaal te London. Vincent is gelukkig: hij blinkt uit in zijn werk, verdient goed en is verliefd op de dochter van zijn hospita. Wanneer hij deze liefde aan haar bekend maakt wordt Vincent resoluut afgewezen. De jonge Vincent zakt weg in depressie en wordt steeds ferventer over zijn geloof. Zijn vader en oom zorgen ervoor dat hij naar Parijs kan worden overgeplaatst, maar ook daar kan de jonge Vincent zijn draai niet vinden. Zijn gedrag is dusdanig dat hij in 1876 ontslagen wordt.

Na een aantal kleinere baantjes dacht Vincent in 1877 zijn roeping te hebben gevonden. Hij zou het woord van God gaan prediken. Tweemaal begon hij aan een opleiding als predikant, beide keren faalde hij. Vincent trok in 1879 als leek naar het mijnstadje Petit Wasmes in Wallonië om daar te gaan prediken. Hij leefde er onder uiterst povere omstandigheden, net als de mijnwerkers zelf.

Penseel in de hand

Op aandringen van zijn broer Theo begint Vincent zijn kunst meer serieus te nemen. Hij wandelt naar Brussel waar hij op aanraden van Willem Roelofs, in zijn tijd een bekend schilder, aan de kunstacademie ging studeren. In 1881 keert hij terug naar zijn ouders in Etten waar hem een ongelukkige liefdesrelatie met een ex-prostitué genaamd Siend te wachten staat, tot grote frustratie van zijn familie. Vincent gaat aan de slag bij zijn aangetrouwde neef Anton Mauve, zelf een geslaagd schilder. Het tweetal krijgt na enige tijd ruzie en Vincent vertrekt. Reden voor de wrevel is onder andere Vincent's relatie met Sien. Vrienden en familie vinden het een schande en velen lieten hun contact met de jonge schilder vallen.

De eerste echte werken van Vincent beginnen pas rond 1883 te verschijnen. Hij woont nog enige tijd in bij zijn ouders maar vertrekt in 1885 naar Antwerpen. Vincent houdt zich vooral bezig met duistere stillevens en rauwe plattelandstaferelen. Zijn eerste grote werk, De Aardappeleters, komt uit deze periode. Theo probeert de doeken te verkopen in Parijs, maar de inkomsten vallen zwaar tegen. Vincent leeft van tabak, absynth en brood en spendeert zijn magere inkomen liever aan schildermaterialen en Japanse prenten.

Zonnige inspiratie

Vincent trekt in 1886 naar zijn broer in Parijs. De Franse hoofdstad en het daar bloeiende neo-impressionisme opent een heel nieuwe wereld voor Vincent. Hij raakt er bevriend met zulke grote namen als Gauguin en Toulouse-Lautrec, zijn schilderstijl wordt kleurrijker en expressiever en hij verdiept zijn interesse in Japanse prentkunst. Vincent doet nieuwe technieken op en organiseert met hulp van zijn broer exposities van zijn werk. Toch gaat het leven niet over rozen. Vincent is aan de drank en kan niet goed tegen het drukke bestaan in Parijs. Hij vlucht naar Arles, waar hij intrekt in het 'Gele Huis'. In het zonnige zuiden schildert Van Gogh een aantal van zijn meest bekende schilderijen, vol expressieve en felle kleuren. Gedurende zijn tijd in Arles blijft Vincent intensief contact houden met zijn broer en andere bekenden via brieven. Paul Gauguin komt hem zelfs enige tijd opzoeken.

De twee werken korte tijd samen maar de wederzijdse bewondering liep uit op felle ruzie. Van Gogh confronteert Gauguin met een mes maar raakt in paniek en vluchtte. In een bordeel zou hij een deel van zijn oor hebben afgesneden en aan een prostitué hebben gegeven. Wat de precieze oorzaak van de ruzie is en op welke manier Van Gogh daadwerkelijk een stuk van zijn oor kwijt raakt is niet helemaal duidelijk. Beide heren zouden verliefd zijn op de lokale waardin. Maar het is net zo goed mogelijk dat Van Gogh bang zou zijn dat de arrogante Gauguin hun vriendschap zou verbreken. Het zou zelfs Gauguin kunnen zijn geweest die in een felle ruzie een deel van Van Gogh oor eraf heeft gesneden.

Gekweld genie

Wat de aanleiding tot de ruzie ook is geweest, Vincent keert na zijn ziekenhuisbezoek terug naar Arles. Het ging daar steeds slechter met zijn mentale gezondheid. Hij besluit zich in 1889 te laten opnemen in een nabijgelegen gesticht. Hier schildert Vincent één van zijn bekendste werken: De sterrennacht. Vincent verlaat het gesticht in mei 1890 en komt onder de zorg van dr. Paul Gachet in Auvers-sur-Oise, die ervaring heeft met (geestes)zieke kunstenaars. Vincent komt op deze manier dichter bij zijn broer Theo te wonen. Vanaf het incident met het oor heeft Vincent hevig geleden onder periodes van depressie en ziekte. Die perioden worden in het gesticht en vooral in Auvers-sur-Oise steeds heftiger, tot grote frustratie van Vincent zelf.

Volgens de gebruikelijke lezing schiet Vincent zichzelf in een korenveld door de borst, op 27 juli 1890. Die theorie is recent bestreden. Hij zou per ongeluk zijn neergeschoten door een jongeman. Om hem tegen strafrechtelijke gevolgen te beschermen doet Vincent het voorkomen als een zelfmoord. Het is onduidelijk welke versie juist is. Wel is bekend dat de Vincent ondanks zijn wond naar de lokale herberg weet te lopen en daar, twee dagen later, aan zijn verwondingen stierf. Zijn broer Theo zit bij hem aan zijn sterfbed. Vincent wordt begraven in Auvers-sur-Oise. Pas vele jaren na zijn dood zouden zijn kunstwerken, zo'n 2000 in totaal, de aandacht krijgen die ze tijdens zijn leven nooit hadden.

Functie / titel:
schilder
Geboorte- en sterfdatum:
30 maart 1853 / 29 juli 1890
Plaats geboorte:
Zundert
Plaats sterven:
Auvers-sur-Oise
Sekse:
Man
Woonplaatsen:
Parijs, Arles

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0