De Drie Halve Manen in ’s Hertogenbosch

Walter van Teeffelen – dinsdag 19 oktober 2021, 11:00 uur

Horizontal tabs

Beschrijving

De Drie Halve Manen in ’s Hertogenbosch

Afgelopen zondag maakte ik ter gelegenheid van een feestelijke bijeenkomst een wandeling door het oude ’s Hertogenbosch. Het was een Hofjes-wandeling die startte op het St. Janskerkhof achter de St. Jan.

Gids Nell Hogenboom van de Kring Vrienden van ’s Hertogenbosch vertelde over de vestingstad, de grote populatie soldaten die uit alle windstreken kwamen, de rijke Bosschenaren, de arme Bosschenaren, beroemde Bosschenaren zoals Jeroen Bosch en het dagelijks leven in die tijden.

Nadat we in de Hinthamerstraat restaurant De Keulse Kar waren gepasseerd – deze straat verbond ’s Hertogenbosch met Keulen – liet ze ons even kijken naar het pand met de titel ‘Drie Halve Manen’. Het pand was helemaal opgeknapt door de Vereniging Hendrick de Keyser. Aan de linkerkant, waar een steegje liep zag je nog de middeleeuwse vormen. Het pand hing min of meer aan het balkengeraamte.

Hendrick de Keyser, de Vereniging, vertelt meer interessants over het pand:

“Achter een eenvoudige 19de-eeuwse gevel aan de Hinthamerstraat in Den Bosch bevindt zich een huis met sporen van 500 jaar interieurgeschiedenis. Het huis heeft een zeer hoge cultuurhistorische waarde. Zo zijn er muurschilderingen en plafonds uit zowel de 16de en de 19de eeuw bewaard.

Het huis werd in het midden van de 16de eeuw gebouwd. De houtconstructie is dendrochronologisch gedateerd op circa 1545. De indeling in een voor- en achterhuis gescheiden door een brandmuur is gebruikelijk in Den Bosch. De brandmuur was de plek voor het rookkanaal. Uit deze bouwtijd zijn de kelders, de zijmuren, de balklagen en de kap nog aanwezig.

Een deel van de oude structuur is op de benedenverdieping echter aan het oog onttrokken door kleurrijke beschilderde stucplafonds uit de late 19de eeuw. Vanaf deze tijd was in het huis een huisschilder en een woninginrichtingbedrijf, met winkel in het voorhuis, gevestigd.

In het achterhuis bevindt zich een opkamer. Deze kamer heeft ook een 19de-eeuws plafond. Bij onderzoek bleek de kamer echter verrassend veel ouder te zijn: onder een dik pakket witselkalk kwamen zeer oude muurschilderingen tevoorschijn.

'Mensche vrest godt en soeckt den vrede’

De schilderingen, die uit de 16de eeuw dateren, zitten zowel op de muren van de opkamer als op de muur van de naastgelegen gang. Ten tijde van de schildering was de kamer dan ook veel groter. Het moet een voorname laat-middeleeuwse zaal zijn geweest, met balkenplafond en beschilderde muren. Muurschilderingen uit deze tijd zijn uiterst zeldzaam.

De schilderingen zijn aangebracht in twee fasen: er zijn gotische en renaissance motieven te zien uit de bouwtijd. Zo zijn er allerlei fragmenten van bladranken, rol- en bandwerk, bloemen, fruit, een haas en een ree, een duif en zelfs een engel. In de gang is een tekst in blootgelegd uit omstreeks 1580. Deze luidt: 'Mensche vrest godt en soeckt den vrede en doet een aender als ghij wijlt, datmen u dede. Soo wije benijt een anders profijt selden eest dat hij bedijt'.

Lees meer over het bouwhistorisch onderzoek op de website van Erfgoed 's-Hertogenbosch.

Bovenin het het huis is een ruim en smaakvol Monument en Bed Drie halve manen gesitueerd, neem een kijkje.

Afbeeldingen

1) Den Bosch, foto Arjan Bronkhorst, eetkamer met bedstede, 2) Den Bosch, Hinthamerstraat 138, Arjan Bronkhorst, 3 - 5 interieur, foto’s Arjan Bronkhorst