In de Haagse rivierenbuurt bevindt zich in de Pletterijstraat 66 een groot gebouw. Het is het voormalig Joods weeshuis, Israëlitisch Weeshuis ‘Hulp voor Weezen’ (Ezer Jatom). Het Weeshuis was eerder gevestigd aan de Stille Veerkade en de Raamstraat. Corien Glaudemans van het Haagse Gemeentearchief vertelt er het volgende over.
Voor de komst van een Joods weeshuis in Den Haag lag de zorg voor Joodse wezen in eerste instantie bij familieleden, die zo nodig financiële bijstand uit de armenkas van de Joodse gemeente kregen. Joodse wezen konden met het oog op het kasjroet (het complex van rituele spijsvoorschriften) niet worden ondergebracht in een van de niet-Joodse weeshuizen in de stad.
Cholera-epidemie
Omstreeks 1850 woonden er ongeveer 2500 Joden in Den Haag, merendeels in de straten en steegjes in de Joodse Buurt achter het Spui. Hier sloeg de cholera-epidemie van 1849 hevig toe. Op initiatief van de Haagse opperrabbijn Berisch Samuel Berenstein (1808-1893) kwam op 19 augustus 1849 – kort na de beëindiging van de cholera-epidemie in Den Haag – een commissie bijeen om een weeshuis op te richten.
De commissie stuurde een circulaire rond met een verzoek om financiële steun. De schenkingen waren voldoende om een pand aan de Stille Veerkade 20 aan te kopen dat tot weeshuis werd verbouwd. De officiële ingebruikneming vond plaats op 28 januari 1850. In 1878 besloot het weeshuisbestuur te verhuizen naar een groter pand aan de Raamstraat 45 waar ongeveer 35 wezen en half-wezen konden worden opgenomen. Op 5 januari 1880 werd het nieuwe gebouw in gebruik genomen.
Legaat van Samuel Edersheim
Aan de voortdurende geldzorgen kwam in 1929 een einde na een groot legaat van de bankier Samuel Edersheim (1856-1917) en zijn echtgenote Carolina Edersheim-Kalker (1857-1928). Het grote Edersheim-legaat maakte ook nieuwbouw van een weeshuis mogelijk. In de hal hangt een tegeltableau dat het echtpaar Edersheim-Kalker herdent.
Speciaal voor de opvang en zorg van weeskinderen ontwierp het architectenbureau Simons & Van Braningen in de Pletterijstraat 66 het nieuwe gebouw. In 1932 verhuisden de weeskinderen van de Raamstraat naar de Pletterijstraat. Op 4 mei 1932 vond de officiële opening plaats.
Bij afbeelding 1: Ontwerptekening van het nieuwe Joods Weeshuis aan de Pletterijstraat (1932). Deze tekening was in 1943 door de Nazi's gestolen en via omzwervingen in Rusland terechtgekomen. In 2003 is de tekening teruggegeven aan de Stichting Joods Weeshuis en berust thans bij het Haags Gemeentearchief.
