Een eendenkooi is méér dan een kooi, het is een uitgebreide val waarmee een 'kooiker', vaak een boer, wilde eenden kan vangen. Hollandse eendenkooien bestaan al sinds de Middeleeuwen, en vandaag de dag zijn er nog meer dan 100 in gebruik. De wilde eenden worden tegenwoordig niet meer gevangen voor consumptie, maar voor wetenschappelijk onderzoek: de gevangen eenden worden daarom ook weer vrijgelaten.
|
Vraag Krimpenerwaardspel: Wat is de rol van het kooikerhondje?
c. Het hondje bewaakt de eendenkooi
d. Het hondje bijt de gevangen eenden dood
e. Het hondje jaagt de eenden de vangpijp in
|
Om de wilde eenden te vangen, lokt de kooiker hen eerst een vijver in. Dit doet hij door een groep tamme eenden, ook wel staleenden genoemd, lange tijd van voedsel te voorzien. Deze staleenden raken zo gewend aan de boer en zijn hond dat zij niet meer van hem schrikken. De reizende wilde eenden zien hun tamme soortgenoten en landen bij hen in de vijver. De vijver komt uit in één of meerdere vangpijpen: overdekte slootjes waaruit het onmogelijk is te ontsnappen. Zodra de wilde eenden in de vijver zwemmen, lokt de kooiker hen met voedsel of zijn hond steeds verder de vangpijpen in.
Wanneer de eenden ver genoeg in de vangpijp zijn gezwommen komen de kooiker en zijn hond achter de rietschermen langs het water vandaan. De staleenden kijken daar niet van op, maar de wilde eenden vluchten de vangpijp in. Daar vliegen ze tegen een net aan. Als ze lopend proberen te ontsnappen komen ze terecht in het vanghok. De kooiker hoeft dan alleen het vanghok te sluiten om de eenden te vangen. Vroeger, toen de eenden werden gedood en gegeten, gingen de eenden zo letterlijk ‘de pijp uit’.
In de Krimpenerwaard zijn nog een aantal actieve eendenkooien: de grootste is die bij Lekkerkerk, de Bakkerswaal. Deze eendenkooi telde ooit negen vangpijpen en beschikt over de grootste kooiplas van Nederland. De huidige kooiker, Hans Zantinge heeft een maquette van een van de vangpijpen van deze eendenkooi gemaakt.
Object Streekmuseum Krimpenerwaard (afbeelding 5): 'Maquette van eendenkooi'
De maquette van de eendenkooi Bakkerswaal te Lekkerkerk is gemaakt door kooikerk Hans Zantinge. De eendenkooi in Lekkerkerk is in de 16 de eeuw ontstaan. De ontstaansgeschiedenis van de Bakkerswal begon in 1421 tijdens de Sint Elisabetsvloed.
