Fort Bakkerskil / Werk aan de Bakkerskil
Fort Bakkerskil, of het Werk aan de Bakkerskil is een fraai klein fort uit de Nieuwe Hollandse Waterlinie, gelegen aan een oud dijkje. Het bevindt zich tussen Nieuwendijk en Werkendam. De Bakkerskil stroomt erlangs.
Het is gebouwd om de Schenkeldijk af te sluiten en de Papsluis (1815), een inundatiewaaiersluis in de Schenkeldijk, te beschermen. De sluis was de meest zuidelijk gelegen hoofdinlaatsluis voor de inundatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het verbond het water van de Bakkerskil en de lager gelegen polders. Met het fort was de zuidelijke Maasdijk afgegrendeld.
Het bestaat uit slechts één gebouw van twee verdiepingen. Het is gelegen op de Kildijk ten zuidoosten van Werkendam. Het is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en is gebouwd rond 1878. Het bleek al snel te klein, al in 1880 werd er een houten bergloods voor de opslag van artillerie bijgebouwd. Het fort is een van de meest zuidelijke werken.
Het fort bestaat uit een bomvrije kazerne en een natte gracht. Het Waterliniepad loopt langs het fort.
Eerste Wereldoorlog
Hoewel Nederland mobiliseerde, bleef het tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal. Fort Bakkerskil was bemand met bijna 100 soldaten, maar tot gevechten kwam het er niet. Wél hielpen de soldaten de brandweer van Werkendam, toen in de nacht van 26-27 september 1914 een grote brand ontstond bij twee boerderijen. Ze hielpen met blussen, en voorkwamen dat andere huizen ook door de brand werden verwoest. Het enige schot wat in die jaren werd gelost, was een schot hagel bij een ruzie tussen militairen onderling.
Tweede Wereldoorlog
Fort Bakkerskil heeft vergeleken met de andere waterlinie-forten in Brabant de meeste activiteit gekend in 1940. De regio bleef buiten de gevechten, maar het land werd wel geïnundeerd door het openzetten van de Papsluis.
Tijdens de oorlog werd het fort een tijd bezet door Duitsers. Bij hun aftocht in 1945 maakten ze het fort onbruikbaar. De ramen en deuren werden dichtgemetseld, de aarden wallen onklaar gemaakt.
Na de Tweede Wereldoorlog
Na de Tweede Wereldoorlog deed Fort Bakkerskil dienst als interneringskamp voor NSB’ers en andere Nederlanders die als ‘fout’ werden gezien vanwege hun handelen tijdens de oorlog. Dit was een zwarte bladzijde in de geschiedenis van het fort. Vrouwen werden kaalgeknipt, 'heulers' werden geboeid en geslagen, en gevangenen bekijken werd een geliefd uitje op zondagmiddag. Daarnaast was het eten slecht, en kwamen voor gevangenen bestemde goederen als kleding vaak niet bij hen terecht. Op 28 september 1946 werd de functie als kamp opgeheven en kwam er een einde aan deze praktijken.
Militair Steunpunt, vestingwerk van geen klasse
Vanaf 1947 had Fort Bakkerskil een functie als militair steunpunt. Het diende als munitieopslag en oefenterrein voor de Genie. Ook toen in 1951 de Nieuwe Hollandse Waterlinie werd opgeheven, bleef het 'vestingwerk van geen klasse' militair terrein. Er liepen waakhonden en het was duidelijk dat gewone burgers er niet welkom waren. In de jaren 1980 werd het gebouw gemoderniseerd en gebruikt als opleidingscentrum voor agenten van Inlichtingen en Operatiën, een geheime stay-behind organisatie, ook wel Operatie Gladio genoemd.
Bed & Breakfast
Sinds 2007 is het Fort in handen van Brabants Landschap. Na een lange procedure voor vergunningen, het herstel van wallen en een uitgebreide restauratie doet Fort Bakkerskil sinds 2012 dienst als Erfgoed Logies: een Bed & Breakfast. In het Rijksmonument kun je nu overnachten in de oude keuken, officierskamers, ziekenboeg of kruitkamer.
Foto 1: B&B beheerders Marco en Hanny van Beek, foto Cor de Kock
Met dank aan:
https://nieuwehollandsewaterlinie.nl/forten/fort-bakkerskil/
https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/531983
https://forten.nl/forten/fort-bakkerskil/
https://biesboschlinie.com/fort-werk-bakkerskil-papsluis/
https://fortbakkerskil.nl/
