Fort bij het Steurgat / Fort Steurgat

Horizontal tabs

Beschrijving

Fort bij het Steurgat / Fort Steurgat

Het Fort bij het Steurgat / Fort Steurgat is het meest westelijke fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het Steurgat is een getijdenkreek aan de oostzijde van de Biesbosch. Het vijfhoekige fort maakte deel uit van de voorverdediging van de belangrijke vesting- en garnizoensstad Gorinchem.

Het moest de dijk langs de Merwede afsluiten en de rivier en de Biesbosch onder controle houden. Het fort werd aangelegd in een solitaire positie in een niet inundeerbaar terrein.

Sluitstuk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie

Het fort werd in 1881-1882 gebouwd en vormde het sluitstuk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het bestond slechts uit twee gebouwen: het kruithuis, een bomvrije schuilplaats voor geschut van 30 bij 20 meter, en de kazerne van 60 bij 23 meter. Een ‘poterne’, een gewelfde tunnel, verbond de kazerne met het kruithuis. Om de twee gebouwen lag een ringgracht. Daaromheen waren wallen en geschutsopstellingen.

Brisantgranaat

Het bolwerk verouderde razendsnel. Tegen de nieuwe brisantgranaat bleken zelfs dikke muren niet bestand. In 1885 – drie jaar na de bouw van het Fort bij het Steurgat -  bezocht de jonge kapitein Cornelis Snijders de Krupp-fabriek in het Duitse Essen. Pruisische generaals vertelden hem trots over deze nieuwe granaat, waarvoor geen muur te dik leek. De inslag van de brisantgranaat zou door zijn springlading minstens vijftien keer zoveel effect hebben als zijn beste voorgangers. Het nieuws sloeg bij het Nederlandse Ministerie van Oorlog in als een bom. Tientallen forten bleken in één klap verouderd. Veel lopende projecten werden stopgezet en haastig werden bestaande vestingwerken versterkt met nog dikkere muren. Maar al deze versterkingen konden het tij niet meer keren.

Interneringskamp voor NSB’ers

In de jaren kort na de Tweede Wereldoorlog fungeerde het fort als interneringskamp voor NSB’ers. Uit een verslag van twee sociaal werkers over hun bezoek aan dit fort en fort Altena op 3 december 1946 bleek dat de omstandigheden waaronder de gevangenen moesten leven zeer erbarmelijk waren. Het fort was donker, somber en koud. Iedere dag moesten de mannen hard werk verrichten in de natte klei, slechts gekleed in lompen. Ook na het werk bleef hun 'kleding' en hun lichaam nog urenlang nat, omdat ze niet de gelegenheid kregen om zich te wassen of goed te drogen. De voedselvoorziening was slecht en als klap op de vuurpijl deelden de bewakers ook nog eens snel een tik uit. Een van de gevangenen, een voormalige NSB-burgemeester, zou zelfs aan de gevolgen van mishandeling door de toezichthouders zijn overleden.

Ten tijde van de Koude Oorlog was het fort noodzetel voor de Scheepvaartorganisatie Delta (SOD) van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Appartementencomplex

In 1994 is Fort Steurgat verkocht aan een particulier. Een architectenbureau maakte acht appartementen, waarvan zes in het hoofdgebouw en twee in het voormalige kruithuis. Aan de rand van de ringgracht kwamen drie walwoningen, zogeheten waterfrontvilla’s, die riant uitzicht bieden op de Biesbosch. Enkele appartementen hebben een veranda of terras naast de woonkamer, andere een patio waar alle vertrekken op uitkomen.

Bovenop de gebouwen werd een compleet nieuw grasdak gelegd worden. Dit was een grote technische uitdaging vanwege de schuin aflopende daken.

De contouren van het oorspronkelijke fort zijn vrijwel onveranderd gebleven. Alleen de aarden wal die beide gebouwen verstevigde, zijn gedeeltelijk uitgegraven om glazen puien mogelijk te maken. Wat eens een vochtige krocht was, is nu een samenspel geworden van oud en nieuw. Tegenover bunkerachtige fortmuren staan heldere glazen puien en elegante balkons.

Met dank aan:

http://allevestingsteden.nl/fort%20steurgat.htm
https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/mensonwaardige-toestanden-in-fort-steurgat
https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/531976
https://www.deltares.nl/app/uploads/2015/07/Golfremmende-dijk-Noordwaard-rapport.pdf
https://www.laterna.nl/artikelen/waterliniepad-fort-steurgat/
https://www.facebook.com/fortsteurgat/ 

Adres

Het Fort 4
4251 LZ Werkendam

Facilities

  •  
  •  

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0