Gemaal Stadwijck

Horizontal tabs

Beschrijving

Gemaal Stadwijck bemaalt het laaggelegen deel van de Binnendijkse Buitenveldertse Polder. Het gemaal, gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School, is in 2014-2015 gerenoveerd.

Sinds de 17e eeuw ligt deze polder in ruwweg geheel Amsterdam-Zuid, tussen Amstel, Singelgracht, Overtoom/Amstelveenseweg en Kalfjeslaan. In 1915 maakte architect Berlage een plan voor de uitbreiding van Amsterdam-Zuid in de Binnendijkse Buitenveldertse Polder. Die uitbreiding beslaat het huidige Buitenveldert.  

Schepradmolens

De Binnendijkse Buitenveldertse Polder werd rond 1630 opgericht en functioneerde als een waterschap. In 1634 werd een octrooi verleend om gronden te verwerven voor molens en kades. Aan de oostkant van de polder kwamen de meeste molens, via de Amsteldijk ging het naar de Amstel. De bemaling ging met drie schepradmolens. Deze molens zijn in de 19e en 20e eeuw gesloopt.

Bij een van deze molens werd in 1877 een stoomgemaal gebouwd met twee vijzelpompen. Het stond op de plek waar nu de Meerhuizenstraat is. Toen dat deel van de polder werd opgehoogd voor de aanleg van de Rivierenbuurt, werd bemaling op die plek onmogelijk. Het nieuwe stoomgemaal van Berlage dat hiervoor in de plaats kwam, plande hij aan het uiteinde van de waterloop.

Schutsluis

Naast een gemaal had Berlage een schutsluis, een vaste brug en twee dienstwoningen ingetekend. Het gemaal vormde meteen de zuidelijke grens voor de tuinstedelijke bebouwing. Het gemaal werd vernoemd naar de boerenhofstede Stadwyck die in 1915-’16 in opdracht van de gemeente Amsterdam werd gesloopt. Architect A.J. Westerman leverde het ontwerp van het gemaal dat in 1921 gereed kwam.

Naast het gemaal staat een dienstwoning voor de machinist van het gemaal. Achter die woning, verderop langs de Kleine Wetering, bevinden zich een gelijktijdig gebouwde schutsluis. Deze sluis,de Zorgvliedsluis, is eveneens gebouwd in 1921, en heeft twee puntdeuren aan beide kanten. Ook hier staat een dienstwoning, identiek aan de machinistenwoning. Via de sluis wordt het water in de polder ververst. Dat gebeurt niet te vaak omdat het Amstelwater zouter is.

Twee meter onder zeeniveau

Het gemaal en de sluis naast het gemaal zijn nog steeds in gebruik. De sluis houdt het water tegen en het gemaal pompt het teveel aan water uit de polder. Het water in de Buitenveldertse Polder ligt twee meter onder zeeniveau. De naastgelegen Amstel ligt 40 centimeter onder zeeniveau, een verschil van 160 centimeter. Het gemaal is onderdeel van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV).

Foto’s: 1) en 7) Annemarieke Verheij, 2) AVG, 3) en 5) Marcel Westhoff, 4) en 6) 020apps.   

Bronnen:

• https://www.agv.nl/recreatie/watererfgoed/gemalen/gemaal-stadwijck/
• http://amsterdamse-school.nl/objecten/gebouwen/gemaalgebouw-stadwijck/
http://020apps.nl/1850-1940/Amsteldijk/Stadwijck
http://www.gemalen.nl/gemalenpluim.asp
https://www.amsterdam.nl/zuidas/water/waterveiligheid/

Adres

Amsteldijk 272
1079 LK Amsterdam

E-mailadres

https://www.agv.nl/contact/

Facilities

  •  
  •  

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0