Kathedrale Basiliek van Sint-Jan Evangelist ('s-Hertogenbosch)

Horizontal tabs

Beschrijving

De Sint-Janskathedraal in de binnenstad van 's-Hertogenbosch is het hoogtepunt van de Brabantse gotiek met uniek beeldhouwwerk. De kathedraal behoort tot de Top 100 der Nederlandse UNESCO-monumenten en kent een roerige geschiedenis.

De Sint-Jan, die voluit de Kathedrale Basiliek van Sint-Jan Evangelist heet, staat in Den Bosch op de hoek van de Parade en de Torenstraat. De kathedraal heeft een opmerkelijke architectuur. Opvallend zijn bijvoorbeeld de dubbele luchtbogen, met daarop 96 figuren van engelen, duivels, heiligen en edelen. De Sint-Jan is de enige Nederlandse kerk met dubbele luchtbogen en de luchtboogbeelden zijn uniek in de wereld. Naast de luchtbogen is ook de rest van het gebouw rijkelijk versierd met beeldhouwwerk.

Bellende engel

De Sint-Jan kreeg er in april 2011 een bijzonder beeld bij: Ut Engelke, een engel in jeans met laptoptas en een mobiele telefoon aan het oor.  Ut Engelke kwam voort uit een beeldhouwwedstrijd om ongeveer veertig door vervuiling en de tand des tijds beschadigde beelden op de basiliek te vervangen. De moderne engel was de enige onconventionele. Een onbekend echtpaar uit Den Bosch kocht vervolgens een prepaid gsm voor het standbeeld waardoor bezoekers via Ut Engelke bijstand van ‘boven’ kunnen vragen. De kerk zelf regelde een vaste lijn met een soortgelijk idee (0900-7468526, € 0,80/m). Dit initiatief kreeg ook internationale media-aandacht, onder meer in de New York Times en op Al Jazeera. Inmiddels heeft Ut Engelke ook al een Twitter-account.

Klein begonnen

Hoewel de Sint-Janskathedraal vanwege de architectuur en engel-actie nu wereldwijd bekend is, begint haar geschiedenis al in de dertiende eeuw. De kathedraal is bovendien niet de eerste kerk op deze locatie. In 1220 was een klein bakstenen bouwwerk in romaanse stijl de eerste kerk van de jonge, in 1185 gestichte nederzetting ’s-Hertogenbosch. Tot de bouw van de eerste Sint-Jan gingen de inwoners in het nabijgelegen Orthen naar de St. Salvator kerk, die nog lang de hoofdkerk bleef. De eerste stap naar verzelfstandiging werd gezet op 20 januari 1366, toen de bisschop van Luik de kleine Sint-Jan verhief tot collegiale kerk met een raad van dertig geestelijken.

In 1380 begonnen de Bosschenaren daarom met de bouw van een nieuwe kerk en werd de oude afgebroken. De nieuwe Sint-Jan werd, naar ontwerp van Willem van Kessel, opgetrokken volgens de stijl van de Brabantse gotiek. Een stijl die uniek was voor het oude hertogdom Brabant. De kathedraal leek daarom ook op een aantal grote stadskerken in hetzelfde gebied, waaronder de kerken van Antwerpen, Mechelen, Leuven en Diest.

Wonderen

Tijdens de bouw van de nieuwe kerk werd in een loods op het bouwterrein een Mariabeeldje gevonden. In eerste instantie vonden de Bosschenaren het beeldje niet zo bijzonder, maar toen deden zich plots allerlei wonderbaarlijke gebeurtenissen voor. Het vermoeden rees dat het beeldje daar iets mee te maken had en dus werd het schoongemaakt en opgesteld in een kapel van de kerk.

In 1413 verhief de paus de Sint-Jan tot een parochiekerk, waardoor de kathedraal volledig zelfstandig werd en ook een eigen pastoor kreeg. De bouw van de kerk duurde uiteindelijk tot het jaar 1530. Enkele jaren later, op 12 mei 1559, kreeg ’s Hertogenbosch zijn eigen bisschop, die zetelde in de gotische Sint-Jan.

Rampen en vernielingen

Zo’n dertig jaar lang genoten de kerk en haar gelovigen in Den Bosch van een relatieve rust. Totdat in 1566 de Beeldenstorm uitbrak, waarbij protestanten katholieke kerken en beelden probeerden te verwoesten. De golf van vernielingen bereikte 's-Hertogenbosch op 22 augustus van dat jaar. In oktober werd de stad nogmaals getroffen door een tweede storm. Kerken werden geplunderd en deels vernield. In april van het jaar daarop verlieten de hervormden de Brabantse stad weer. De katholieken hadden standgehouden.

Het ergste moest echter nog moest komen. In 1584 sloeg de bliksem in de volledig houten toren van de Sint-Jan. Binnen de kortste keren stond niet alleen de hele toren in lichterlaaie maar vatten ook andere delen van de kerk vlam. Naast de toren waren grote delen van het dak en het orgel vernield. De herstelwerkzaamheden zouden tot 1622 duren.

Protestantse overname

De roerige geschiedenis van de kathedraal was echter nog niet voorbij. De Tachtigjarige oorlog was in de twintiger jaren van de zeventiende eeuw in volle gang. Frederik Hendrik, stadhouder en prins van Oranje, besloot in 1629 de katholieke stad ’s-Hertogenbosch te veroveren. Na viereneenhalve maand beleg konden de troepen van de protestantse Frederik Hendrik de stad binnen trekken.

Hoewel het grootste deel (circa 80 procent) van de Bosschenaren katholiek bleef, werden alle katholieke geestelijken uit de stad verdreven, kerkelijke goederen ingenomen en alle kerken, waaronder de Sint-Jan, gebruikt voor protestantse erediensten. De katholieken zouden zich tot in de negentiende eeuw moeten behelpen in schuilkerken. Op 11 december 1816 werd de Sint-Jan bij Koninklijk Besluit teruggegeven aan de katholieken.

Ten tijde van Napoleon in het eerste decennium van de 19e eeuw was er al kortstondig een nieuwe bisschop. De Franse keizer had tijdens een bezoek aan de stad beloofd de Grote Kerk terug te geven aan de katholieken: “Vous aurez la grande église et un évêque aussi!” (U krijgt de grote kerk, en een bisschop erbij!). M.F. van de Camp werd door de keizer tot bisschop benoemd, maar de paus erkende hem niet en verbood de Bossche katholieken zelfs om de diensten in de Sint-Jan bij te wonen. Toen bisschop Van de Camp na de Franse nederlaag naar het buitenland vluchtte, keerde de rust terug. Pas toen in 1853 de bisschoppelijke hiërarchie hersteld was, kwam er weer een bisschop in de stad.

Herstellen

Het verval van de Sint-Jan had tijdens de protestantse periode echter sterk doorgezet. Toen de katholieken de kerk weer betrokken, was het zelfs zo erg dat delen van het gebouw met gras, planten en struiken begroeid waren. In 1859 werd daarom begonnen met de restauratie. Tot in 1985 bleef er vrijwel onafgebroken aan de kerk worden gewerkt, omdat eerdere restauratieactiviteiten niet goed genoeg waren uitgevoerd. In 2000 werd zelfs begonnen aan een derde restauratieronde, met Ut Engelke als kers op de taart.

Adres

Torenstraat 16
5211 KK 's-Hertogenbosch

Openingstijden

Openingstijden Sint Jan: maandag 14:00 - 17:00 uur dinsdag tot en met zondag 10:00 - 17:00 uur Openingstijden en prijzen museum 'De Bouwloods': van 1 April tot en met 31 Oktober: Maandag 13.30 - 17.00 uur Dinsdag tot en met zaterdag 10.00 - 17.00 uur Zondag 11.00 - 17.00 uur Kinderen tot 12 jaar gratis Vanaf 12 jaar € 3,- Groepen tot 15 personen € 33,-

Facilities

  •  
  •  
  •  

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0