De Leeuw van Waterloo is het herdenkingsmonument bij uitstek voor de Slag bij Waterloo in 1815. Het is een reusachtige leeuw die, op een kunstmatig aangelegde heuvel van 45 meter, boven de omringende vlakte uit kijkt. Het monument staat op het grondgebied van de gemeente Eigenbrakel in de provincie Waals-Brabant. Trots op de Nederlandse bijdrage aan de overwinning besloot de nieuwe koning Willem I tot de oprichting van het monument op de vlakte van Waterloo, op de vermoedelijke plek waar de prins van Oranje tijdens de slag gewond raakte.
De constructie van de Leeuw vond plaats tussen 1823 en 1826. Er was maar liefst 290.486 m³ zand nodig om een 40 meter hoge heuvel op te richten. Op de top daarvan werd een 28 ton zware leeuw uit gietijzer geplaatst op een sokkel van 4,5 meter. De leeuw zelf is een ontwerp van de Mechelse beeldhouwer Jean-Louis van Geel. Een ondergrondse ring van bakstenen ondersteunt het monument.
De ontwerper van het geheel was architect Charles Vander Straeten, particulier architect van de Prins van Oranje en uiteindelijk (Rijks-)Architect der Koninklijke Paleizen en Landsgebouwen. Vander Straeten was onder meer ook verantwoordelijk voor de bouw van het Paviljoen van Tervuren (later verwoest), een verbouwing van het Koninklijk Paleis van Brussel, het paleis van Prins Frederik in Den Haag (Korte Voorhout, verwoest) en de verbouwing van het Mauritshuis ook in Den Haag.
Na het beklimmen van een trap met 226 treden hebben de bezoekers een mooi uitzicht op de plaats van de veldslag en de omringende gemeenten Eigenbrakel, Genepiën, Plancenoit en Waterloo. Elk jaar wordt aan de voet van de heuvel de slag bij Waterloo door acteurs in historisch correcte uniformen opnieuw opgevoerd.
Wellington zelf was ontevreden over het monument: hij vond dat het slagveld erdoor verknoeid was. De muil van de Leeuw werd naar Frankrijk gericht. Leuke anecdote: bij de doortocht van Maarschalk Gérard in 1831 op weg naar de citadel van Antwerpen keerden de Franse troepen de leeuw om. Ze braken daarbij zijn staart af.
