HOOFDGEBOUW (Huis Marlot). Het huidige huis Marlot ontstond waarschijnlijk aan het einde van de 17de eeuw uit de hofstede 'de Blaauwe Camer' die al in het midden van de 15de eeuw werd genoemd. Vermoedelijk werd aan deze hofstede een onderkelderde, stenen herenkamer gebouwd die op laat 17de-eeuwse kaarten (GA 's-Gravenhage, huisarchief Marlot) wordt afgebeeld. In de 18de en 19de eeuw werd huis Marlot een aantal keren verbouwd en vergroot waarbij de 17de-eeuwse kelders en een deel van het opgaande muurwerk van de voormalige hofstede werden gespaard, zoals te zien is in de dikte van de muren en aan de keldergewelven. In 1917 kocht de gemeente 's-Gravenhage de buitenplaats Marlot en vestigde in het hoofdgebouw een school. In het koetshuis aan de westzijde van het hoofdgebouw werd een gymzaal ondergebracht. Vanaf de jaren '80 van de 20ste eeuw wordt het huis als kantoor gebruikt en is vrijwel geheel voor deze functie ingericht. Het witgepleisterde huis Marlot bestaat thans uit drie, elk op rechthoekige grondslag opgetrokken gekoppelde bouwvolumes: het eigenlijke huis, en tegen de westgevel het voormalige koetshuis en een vermoedelijk 18de-eeuwse aanbouw. Het huis wordt overkapt door twee, met grijze pannen gedekte, bij elkaar getrokken schilddaken, waartussen een - thans overdekte- zakgoot. Op het dak bevinden zich twee schoorstenen, beide voorzien van een spitse kap. De dakschilden zijn voorzien van een aantal dakkapellen. Het huis is voorzien van schijnbaar regelmatige gevelindelingen, die waarschijnlijk als gevolg van de diverse bouwfasen die het huis heeft gekend is ontstaan. De gevels zijn thans voorzien van empirevensters. In de zuidgevel bevindt zich de entree bestaande uit een dubbele paneeldeur met bovenlicht, boven een natuurstenen trap met bordes. De aanbouw en het koetshuis worden overkapt door samengestelde schilddaken. De zuidgevel van het koetshuis is voorzien van recent (ca. 1988) geplaatste hoge rondboogvensters en van dakkapellen op het dakschild, de overige gevels zijn onregelmatig ingedeeld. Het interieur van huis Marlot is voor bescherming van rijkswege van ondergeschikt belang vanwege de gedane aanpassingen en verbouwingen in het verleden om het gebouw als school en thans als kantoor te kunnen gebruiken.
Waardering
Het HOOFDGEBOUW van de historische buitenplaats Marlot is van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de architectonische vormgeving;
- vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats;
- vanwege de kenmerkende ligging binnen het park dat een 17de-eeuwse infrastructuur kent en een vroeg-19de-eeuwse invulling in landschapsstijl.
Buitenplaatsen. Al in 1308 vermeld, maar in de huidige vorm teruggaand op de vroege 17de eeuw en verbouwd in de 18de en 19de eeuw is kasteel De Binckhorst (Binckhorstlaan 149). Het gebouw heeft twee zijvleugels en een torentje met tentdak. In 1935 is een ingrijpende restauratie uitgevoerd onder leiding van H.H. van Zeggeren. Van de rond 1580 gestichte buitenplaats Oostduin (bij Wassenaarseweg 44) is het huis in de 19de eeuw gesloopt. Wel resteren de portierswoning (18de eeuw) bij de toegang en het opvallende achtzijdige tuinhuis (circa 1650) in het midden van de door H.A.C. Poortman ontworpen landschappelijke parkaanleg (1890). Eveneens rond 1580 gesticht is de buitenplaats Arensdorp (bij Wassenaarseweg 64-66) , waarvan het huis kort na de Tweede Wereldoorlog werd gesloopt. Bij de toegang staat het met riet gedekte ‘Huis De Rietjes’, dat vanaf circa 1700 in fasen tot stand kwam. Ten oosten van het Haagse Bos liggen de voorm. buitenplaats Reigersbergen (Leidsestraatweg ong.), waarvan de door H. Copijn ontworpen landschappelijke aanleg (circa 1875) behouden bleef, en de buitenplaats Marlot (Leidsestraatweg 77). De laatste werd eind 16de eeuw gesticht en kwam in 1640 in bezit van David Marlot. Het huidige huis ontstond waarschijnlijk eind 17de eeuw uit de oude hofstede ‘de Blaauwe Camer’, waaraan vermoedelijk eerst een onderkelderde stenen herenkamer werd toegevoegd. Bij verdere verbouwingen in de 18de en 19de eeuw kwam het huidige wit gepleisterde herenhuis tot stand. De parkaanleg omvat zowel elementen uit de late 17de eeuw als een langgerekte vroeg-19de-eeuwse landschappelijke aanleg met slingerpanden en slingerende vijver. De verandering in openbaar park, na aankoop door de gemeente in 1917, is uitgevoerd naar plannen van P. Westbroek. Nabij het huis staan drie fruitmuren (17de-18de eeuw), waaronder een laat-17de-eeuwse retranchementenmuur. Ter plaatse van de voorm. moestuinen liggen nu tennisvelden en staat een vroege tennishal (Leidsestraatweg 75; circa 1927, J.J. Brandes). De naam van de aan de zuidwestzijde van Den Haag gelegen buitenplaats Meer en Bos (bij Heliotrooplaan 5) is ontleend aan het Segmeertje dat in de 19de-eeuwse landschappelijke aanleg is opgenomen. Het park vertoont restanten van een oudere formele aanleg. In het park ligt een van oorsprong 18de-eeuwse boerderij (Heliotrooplaan 5), nu in gebruik als restaurant.
