Nationaal Park De Maasduinen
Het Nationaal Park De Maasduinen bevindt zich in Noord-Limburg tussen de Maas en de Duitse grens. Het is een langgerekt gebied vol met grillige duinen, lopend van Heijen in het noorden tot Arcen in het zuiden. De Maasduinen vormen de langste rivierduinengordel van Nederland en zijn ontstaan door een samenspel van water, wind en mens.
Water heeft een grote rol gespeeld bij het ontstaan van het gebied van Nationaal Park De Maasduinen. Vroeger stroomde er de Rijn en was de Maas daar een zijtak van. Er zijn nog steeds sporen te vinden van de Rijnloop, zoals banken van Rijngrind die in de bodem verborgen liggen. In de laatste ijstijd, zo’n 21.000 jaar geleden, kreeg de wind vrij spel.
IJstijd
Deze ijstijd was extreem droog en koud. Een groot deel van het landschap was bedekt met een laag dekzand. De krachtige westenwind nam zand mee en zette het af op de oostelijke oevers van de Maas. Hierdoor ontstonden de zandruggen en in een boog liggende duinen, paraboolduinen genoemd.
De rivieren hebben het landschap de vorm gegeven zoals het nu is, maar de wind heeft het geheel voor een groot deel afgemaakt. In de laatste ijstijd werd niet alleen het laagterras gevormd maar had de wind ook vrij spel gekregen. Deze ijstijd had als kenmerk dat het zeer koud en droog was. Er stond toen een krachtige westenwind die zand meenam vanuit het westen en zette het af op de oost-oevers van de Maas. Hierdoor zijn de typische rivierduinen, ook wel Maasduinen genoemd, ontstaan. We kunnen verschillende types rivierduinen onderscheiden, namelijk paraboolduinen en
Jagers en verzamelaars
Vanaf de prehistorie heeft de mens de natuur in het gebied waar vandaag de dag Nationaal Park De Maasduinen zich bevindt, beïnvloed. Het begon met een zeer kleine groepjes mensen van circa 25 - 100 personen. Deze mensen leefden van jagen en verzamelen. Veel invloed hadden deze mensen nog niet op hun leefomgeving. Het enige wat nog terug gevonden wordt uit deze periode zijn voorwerpen zoals speerpunten en bijlen.
Langzaamaan begon de mens zich te veranderen en begon zich meer op te houden in de buurt van de Maas en beken. Niet lang hierna ontstonden de eerste landbouwbedrijfjes. Mensen vestigden zich op vaste plekken waardoor de populatie sterk toenam. Ook begon de mens met het omzetten van natuur in cultuurlandschap. Bossen werden gekapt om ruimte te maken voor landbouwgrond. In de Romeinse tijd werd de landbouw steeds intensiever en commerciëler. De boerderijen werden luxer en werden soms omgetoverd tot prachtige villa's. Ook werd een wegennet aangelegd tussen verschillende steden.
Germaanse stammen
Aan de Romeinse tijd kwam circa 270 jaar na Christus een einde toen de Romeinse grensverdediging instortte. Germaanse stammen trokken het gebied in en zorgden voor een grote verwoesting. Wegen kwamen in verval en de villa's werden verlaten. De hele ontwikkeling kwam toen stil te liggen. Pas vanaf de 6de eeuw begon de bevolking weer te groeien.
De landbouw werd steeds intensiever en er kwamen steeds meer werktuigen die hielpen bij het ontginnen van grond. Mensen vestigden zich steeds meer op hoge, goed ontwaterde plekken. Zo konden ze de vruchtbare grond rondom het water goed gebruiken voor landbouw. De productie kwam ook steeds verder op gang. Gemengde agrarische bedrijfsvoering was op dat moment de normaalste gang van zaken. Iedereen had zijn eigen nederzetting met bijbehorende bouw- en graslanden, heidevelden en bossen. De percelen van de mensen waren mooi verdeeld in rechthoekige vlakken. Deze vormen zien wij vandaag de dag ook nog veel in het landschap.
De eerste stuifzanden
Omdat iedereen zijn eigen gronden had, werden deze gronden constant gebruikt. Om de grond te kunnen blijven gebruiken was bemesting nodig. Hiervoor werd in het gebied van De Maasduinen hoofdzakelijk schapenmest gebruikt. De schapen graasden op de heidevelden en 's nachts stonden ze op stal met een laag afgeplagde heide als bodembedekker. De heidegronden werden hierdoor overvraagd en zo ontstonden er kale plekken. Door deze vorm van landgebruik, ontstonden er op deze kale plekken stuifzanden. Het werd op een gegeven moment zo erg dat hele dorpen bedreigd werden door opwaaiend stuifzand.
De heidegronden verloren steeds meer hun waarden voor de landbouw en bosbouw nam die plaats over. Er werden veel bossen aangeplant voor houtproductie. Door het aanplanten van bossen werd het opwaaiende zand tegengehouden en kwam er een einde aan het rond stuivende zand.
De laatste 50 tot 100 jaar kwam er steeds meer oog voor natuur. Delen van ontgonnen landbouwgebieden werden opgekocht en weer terug gegeven aan de natuur. Zo ontstonden er diverse natuurterreinen. Diverse van deze natuurterreinen vormen vandaag de dag Nationaal Park De Maasduinen.
Grafvelden en grafheuvels
Grafvelden met vondsten van klokbekers wijzen erop dat er 4.000 jaar voor Christus al mensen in De Maasduinen leefden. Aan de rand van de Twistedenerweg bij Landgoed de Hamert werd in 1930 een groot grafveld ontdekt met ongeveer honderd graven. Deze graven maakten deel uit van een groot urnenveld.
Het Vorstengraf op Landgoed de Hamert is een van de grootste grafheuvels van Nederland. In 1992 is de schade die aan het Vorstengraf gemaakt is tijdens de Tweede Wereldoorlog, hersteld. Hierbij is onderzoek gedaan en werd bevestigd dat het om een grafheuvel gaat. Het graf is echter ongestoord gebleven en is daardoor uniek in Nederland. Doordat het vorstengraf binnen het terrein van Stichting het Limburgs Landschap ligt, is het graf volledig beschermd. Zowel de witte als de blauwe wandelroute die starten vanaf Ontvangstlocatie Jachthut Op den Hamer, lopen langs het Vorstengraf.
Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het gebied tussen de Maas en de Duitse grens zeer gevaarlijk. De Duitsers hadden dit gebied ingenomen en probeerden de westkant van de Maas te bereiken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn kilometers loopgraven gegraven, zo ook op Landgoed de Hamert. Deze kunt u goed zien als u op de top van een van de paraboolduinen staat, zoals bij het Vorstengraf.
Oorlogsmonument
In de Tweede Wereldoorlog werd op Landgoed De Hamert een aantal leiders van het Limburgs Verzet gefusilleerd. Een eenvoudig houten kruis markeert de plaats, waar na de oorlog hun massagraf is gevonden. Het bezoek aan dit monument is voor iedereen vrij. Op 4 mei vindt bij dit monument de jaarlijkse dodenherdenking plaats, waar veel bewoners uit de omgeving aan deelnemen. Wanneer u vanaf Ontvangstlocatie Jachthut Op den Hamer de witte of blauwe wandelroute loopt, komt u langs dit monument.
Kastelen
Het gebied van De Maasduinen was vroeger een belangrijke plek omdat het water van de Maas erg belangrijk was voor mensen. Hierdoor hebben er in het verleden ook diverse kastelen gestaan. Sommige zijn vandaag de dag nog steeds zichtbaar terwijl er van andere (bijna) niets meer over is.
Zie ook het filmpje van Marco Op den Kamp
https://nationaalpark.nl/park/de-maasduinen/
https://www.natuurparkenlimburg.nl/np/de-maasduinen
