Sluiswerken met bijbehorende lantaarnpalen (Sluis Leidschendam)

Omschrijving

De gekoppelde SLUIS bestaat twee gemetselde sluiskolken,waarvan de twee uiterste sluishoofden 14.30 m. en het tussensluishoofd 9.30m lang zijn.

De kaden en de sluishoofden worden afgedekt door natuurstenen dekzerken. De oostelijke sluiskolk is 36.70 m lang en 7.50 m. breed, de westelijke kolk is aan de zuidzijde breder en meet 41.40 x 14.50, zodat er twee schepen naast elkaar geschut kunnen worden. De sluishoofden liggen twee treden boven het niveau van de kaden der kolken. In het sluishoofd aan de Leidse zijde zijn binnen de deuren twee schotbalksponningen aangebracht om de sluis met schotbalken te kunnen afsluiten. Buiten de sluishoofden zijn ter weerszijden korte remmingswerken geconstrueerd op basis van een drietal ducdalven. In de hardstenen dekzerken van de kaden is een serie kleine twee- en drie-armige bolders geplaatst, een aanzienlijke reeks grote bolders bevindt zich in het bestrate deel van de kade. De sluis is uitgerust met eikenhouten puntdeuren, waarvan er twee paar naar de Rijnlandse zijde keren en drie paar naar de Delflandse. De eerste hangen vrij onopvallend in de deurkassen onder de beide bruggen over de twee uiterste sluishoofden en worden met bootshaken bediend. De naar Delfland kerende sluisdeuren worden bewogen door een systeem vangebogen heugelstangen of kwadranten die aan de binnenzijde van tanden zijn voorzien (zogenaamde cremailleres) en een zestal hieraan gekoppelde, in de sluishoofden verzonken windwerken. De bijbehorende zeskantige ijzeren tandwielkasten met zwengel staan op de sluishoofden en vormen de sokkels van de gietijzeren lantaarnpalen. Op de zes deuren zijn door middel van smeedijzeren beugels houten dienstbruggen gemonteerd, die worden geflankeerd door een simpel staafijzeren hekwerk met houten leuningen. De deuren zijn voorzien van houten schuiven (rinketten) voor de in- en uitlaat van water, die vanaf de dienstbruggen kunnen worden opgehaald of neergelaten met behulp van gietijzeren windwerken (bestaand uit een heugelstang en een tandwielkast). De gietijzeren lantaarnpalen zijn voorzien van geprofileerde basementen en de zich naar boven toe verjongende schacht is versierd met plantenmotieven in reliëf. Op het basement de vermelding van machinefabriek Rouakkers en Zonen uit Helmond. De vierzijdige koperen lantaarns worden bekroond door een gietijzeren geprofileerd ornament.

Waardering

De sluiswerken met bijbehorende lantaarnpalen zijn van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als representatief en redelijk gaaf voorbeeld van een negentiende eeuwse gekoppelde sluis met oorspronkelijke bewegingswerktuigen. De sluiswerken zijn tevens van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde wegens de gaafheid in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering. De sluiswerken zijn in hoge mate van stedebouwkundig belang vanwege de zeer beeldbepalende situering als hoofdbestanddeel van het sluiscomplex in het beschermde dorpsgezicht Leidschendam.