Inleiding
SPORTFONDSENBAD "Rotterdam Noord", een combinatiebad omvattende een amfibiebad en een openlucht bad met zonneweide, gebouwd in 1936-1937 in Zakelijk Expressionistische stijl naar ontwerp van J.H. de Roos en W.F. Overeijnder.
Omschrijving
Het overdekte zwembad (amfibiebad) ligt teruggerooid ten opzichte van de belendende bebouwing aan de Van Maanenstraat en is op een onregelmatige plattegrond opgetrokken rond een staalconstructie met gevels van baksteen boven een natuurstenen plint. De vensters hebben een verticale roedenverdeling en (bijna) vierkante bovenlichten gevat in stalen kozijnen onder dunne betonnen lateien en waterdorpels van geglazuurde tegels. Het zwembad omvat parallel aan de Van Maanenstraat een bouwvolume dat gedeeltelijk één en gedeeltelijk twee bouwlagen hoog is met platte daken, waarvan de dakrand is afgewerkt met iets overstekende geglazuurde tegels. Hierachter en parallel hieraan bevindt zich de rechthoekige zwemhal met boven het in het midden gelegen bassin (25 x 12,5 m) een zadeldak op een hoge lijst van in stalen I-balken gezette bovenlichten in de langsgevels en trapsgewijs hoger doorlopende vensters in de kopse gevels. Aan weerszijden hiervan bevinden zich zijvleugels van één bouwlaag onder een plat dak. Het zadeldak boven het zwembassin kan worden geopend door de twee helften op rails op deze aanpalende bouwvolumes te schuiven. De voorgevel aan de Van Maanenstraat was oorspronkelijk bijna geheel symmetrisch met in het midden, tussen uitspringende bouwvolumes van één bouwlaag, een bordestrap naar de ingang. Deze ingangspartij is gewijzigd doordat de bouwvolumes van één bouwlaag hier zijn doorgetrokken en van een afwijkende pui zijn voorzien. Boven de ingang staat nog in originele ijzeren belettering "Sportfondsenbad". De oorspronkelijke bouwvolumes van één bouwlaag aan weerszijden van de ingang zijn zes vensterassen breed en bevatten brede rechthoekige vensters en ter hoogte van de kelder onder de vier vensters geheel links en rechts vijfledige lage vensterstroken. Boven de middelste acht vensterassen bevindt zich een terugliggende verdieping met vensters conform die op de begane grond. Geheel links wordt de gevel afgesloten met een bouwvolume van twee bouwlagen dat drie vensterassen breed is. Op de begane grond bevindt zich hier links een dubbele stalen deur met smalle hoge vensters (welke zijn dichtgezet), waarboven een bovenlicht met roedenverdeling en betonnen onder- en bovendorpel. De onderdorpel steekt iets uit als luifel. Rechts hiervan een trapje naar een inpandige houten voordeur met een smal rechthoekig venster. Boven de voordeur bevindt zich een klein rechthoekig venster. De rechter vensteras bevat een verticaal rechthoekig venster. Op de verdieping, waar een bovenwoning is gesitueerd, bevinden zich drie (bijna) vierkante vensters. Uiterst rechts bevindt zich eveneens een bouwvolume van twee bouwlagen met op de begane grond links een trap naar twee houten voordeuren met rechthoekige vensters en een (gezamelijk) bovenlicht tussen een betonnen boven- en onderdorpel, waarvan de laatste als luifel uitsteekt. Rechts hiervan een breed rechthoekig venster en geheel rechts een stalen deur met smal rechthoekig venster en een bovenlicht. Op de verdieping, waar een bovenwoning is gesitueerd, bevindt zich links een breed rechthoekig venster (vijfledig) en rechts een nog breder rechthoekig venster (zevenledig). Rechts achter op dit bouwvolume staat een hoge vierkante gemetselde schoorsteen. In de zij- en achtergevels van de hogere bouwdelen bevinden zich smalle rechthoekige vensters.
De achtergevel van het zwembad is 18 vensterassen breed, waarvan het middendeel (met zadeldak) acht vensterassen telt en de lagere bouwdelen aan weerszijden hiervan elk vijf vensterassen breed zijn. De vensters zijn hier niet meer origineel.
In het middendeel voeren, vanaf de derde vensteras van links en van rechts, betonnen trappen naar het achterterrein met het eenvoudige betonnen buitenbad (50 x 15 m) en de grote zonneweide met fraai beplante borders. De vensterassen van het middendeel bevatten oorspronkelijk grote vensters tussen ver uitgemetselde muurdammen. Deze vensters zijn gewijzigd en geheel naar buiten geplaatst en ingemetseld, zodat hier een gladde gevelwand is ontstaan. De lage zijvleugels bevatten ieder, direct naast het middendeel, onder de houten geprofileerde dakrand een doorlopende vensterstrook van vier vensters. De buitenste vensteras geheel rechts is blind en in de uiterst linker vensteras bevindt zich een deur met trapje naar beneden.
Tegen de noordelijke zijvleugel staan acht houten douche- en wc-cabines. Geheel links en rechts bevinden zich aan de zijgevels van de zijvleugels kleine rechthoekige uitbouwen. Deze werden oorspronkelijk gebruikt als personeelskleedkamers respectievelijk voor de heren en de dames.
Interieur: Het zwembadgebouw is geheel onderkelderd. Hier bevinden zich de diverse technische installaties als het ketelhuis (de oorspronkelijke kolenstort is nog aanwezig), de machinekamer en de verwarmings- en waterzuiveringsinstallatie (nog met oorspronkelijke zandfilterzuivering). Het interieur van het zwembadgebouw is op veel plaatsen heringericht en gerenoveerd waarbij de nieuwe cellen en kleedzalen grotendeels op de plaats van de oorspronkelijke zijn opgetrokken. Aan de westelijke, lange, zijde van het grote bad staat nog de originele houten (uitklapbare) tribune en ligt nog de originele granitovloer. Hier bevinden zich in het dak bovendien nog de oorspronkelijke daklichten met glazen stenen. In de zuidelijke zijvleugel is het 9 x 7 m. instructiebassin gesitueerd. Naast het einde van het entreeportaal bevindt zich een stalen trap met granito treden naar de gymzaal op de bovenverdieping. De ruimte op de begane grond onder de noordelijke bovenwoning wordt nog steeds gebruikt voor de directie en administratie. Op de begane grond beneden de zuidelijke bovenwoning bevindt zich opslagruimte en geheel achterin de filterruimte.
Waardering
Het sportfondsenbad "Rotterdam Noord" met amfibiebad en openlucht bad met zonneweide, gebouwd in 1936, is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, architectuurhistorische en typologische waarde, alsmede van ruimtelijk-historische waarde wegens de functionele betekenis (sportaccommodatie) binnen het Uitbreidingsplan Blijdorp. Bovendien is het zwembad van belang binnen het oeuvre van de architecten J.H. de Roos en W.F. Overeijnder.
Zwembaden. Het overdekte Oostelijk Zwembad (Gerdesiaweg 480-482) werd in 1932 gebouwd naar plannen van F. Kuipers met een gebogen betonnen overspanning en art décodetails. De in 1940 verwoeste ingangspartij heeft men in 1952 vernieuwd (M. Lockhorst). Het Sportfondsenbad Rotterdam Noord (Van Maanenstraat 8) kwam in 1936-'37 met binnenen buitenbad tot stand naar een zakelijkexpressionistisch ontwerp van J.H. de Roos en W.F. Overeijnder.
