Het Trippenhuis is een zeventiende-eeuws stadspaleis dat in opdracht van de handelaarfamilie Trip is gebouwd. Net als vele andere panden die gebouwd zijn in de Gouden Eeuw, toont het Trippenhuis de rijkdom en roem van zijn bewoners.
De Amsterdamse broers Louys (1605-1685) en Hendrick (1607-1666) Trip, die zeer succesvol waren in de internationale wapenhandel, wilden hun rijkdom tonen door een klein stadspaleisje te laten bouwen. Hun huis moest groter worden dan dat van hun concurrent Louis de Geer, die het Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht bezat. Daarom lieten de gebroeders Trip twee woningen ontwerpen achter één gemeenschappelijke, extra brede, voorgevel. Louys woonde links en Hendrick rechts.
Zweden
De broers hadden een tijd in Zweden gewoond om ervaring en kennis op te doen in de mijnbouw en handel. De familie Trip bezat in Zweden grote industriecomplexen met smeltovens, smederijen en geschutgieterijen. Louys en Hendrick kwamen rond 1630 terug in Amsterdam. Aan de Kloveniersburgwal nummer 29 lieten zij vervolgens tussen 1660 en 1662 een imposante woning in Hollands classicistische stijl bouwen. De opdracht werd gegund aan Justus Vingboons, een jongere broer van de bekende Amsterdamse architect Philips Vingboons. Ook hij had in Zweden gewerkt en was daar betrokken geweest bij de bouw van het Riddarhuset in Stockholm.
Kanonkogels
Justus Vingboons voorzag de voorgevel van het pand van enorme Corintische zuilen, die oorspronkelijk alleen voor vorstelijke paleizen gebruikt werden. Boven op deze pilasters zette Vingboons een grote kroonlijst. Om de woningen de gevraagde allure te geven voegde Vingboons vele decoraties aan de gevel toe. De ornamenten verwijzen naar het beroep van de Trippen en daarmee naar de oorsprong van hun rijkdom. Zo is het wapenschild in het fronton versierd met de lopen van kanonnen en kanonskogels. De schoorstenen op de hoeken hebben de vorm van een mortier. Ironisch genoeg hebben de gebroeders Wapenhandelaar tussen de ramen van hun woning afbeeldingen van olijf- en palmtakken laten aanbrengen, die de vrede symboliseren.
Onder de rook van het stadhuis
Louys en Hendrick schijnen bewust gekozen te hebben voor de Kloveniersburgwal, en niet voor de in die tijd moderne en populaire grachtengordel. Tussen hun huis en het stadhuis op de Dam (het tegenwoordige koninklijk Paleis) stonden slechts lage huisjes, waardoor het stadhuis goed te zien was. Andersom was vanuit het stadhuis de woning van de gebroeders Trip niet te missen. Louys en Hendrick hadden bovendien het plan opgevat om een koepeltoren op het huis te zetten, net als op het stadhuis. Maar omdat precies in het midden van het pand (achter de middelste raampartij) een halve meter dikke scheidsmuur tussen beide woningen stond, was dit niet mogelijk.
Andere bewoners
Tot het begin van de negentiende eeuw bleef het stadspaleis eigendom van de familie Trip. De huizen werden echter wel bewoond door mensen van buiten de familie. In 1730 werd het rechterhuis verbouwd in Lodewijk XIV-stijl in opdracht van de toenmalige bewoonster Elisabeth van Loon. Het linkerhuis heeft meer van zijn oorspronkelijke inrichting behouden, waaronder de plafonds die Nicolaes de Helt Stockade schilderde. Daarnaast hebben verschillende directeuren van de Sociëteit van Suriname in het Trippenhuis gewoond.
Het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten was sinds 1812 in een deel van het pand gevestigd. Zijn opvolger, de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW), vindt hier nog steeds haar onderdak. Ook het Rijksmuseum heeft een deel van het pand gebruikt voordat het museum het huidige pand van architect P. Cuypers betrok. In 1815 werden overigens beide helften van het Trippenhuis met elkaar verbonden.
