Onderdeel 67:
Inleiding
BOERDERIJCOMPLEX, erve Voortman, uit 1859 dat behoort bij het landgoed Twickel.
Het complex bestaat uit een kleine BOERDERIJ VAN HET HALLEHUISTYPE en een vrijstaande SCHUUR met aangebouwd bakhuisje. De overige deels sterk gewijzigde en deels nieuwe schuren en opstallen op het erf zijn voor de bescherming van ondergeschikt belang, maar wel bepalend voor de beslotenheid van het erf. Een groot deel van de pachtboerderijen op het landgoed Twickel is van dit standaardtype dat is gebaseerd op het traditionele Twentse hallehuis, maar zich daarvan onderscheidt door de toepassing van wolfeinden in plaats van houten topgevels. Dit is het gevolg van de instructie die Unico Willem van Wassenaer, de toenmalige heer van Twickel, in 1760 instelde met betrekking tot de boerderijbouw op het landgoed. Volgens deze instructie moesten de boerderijen en schuren voortaan bij ver- of nieuwbouw worden voorzien van wolfeinden in plaats van houten topgevels. Omdat Weldam (Goor) van 1751 tot 1877 bij Twickel hoorde, gold in die periode dezelfde instructie voor de boerderijbouw op dat landgoed.
De boerderij staat evenwijdig aan de Noordmolen met de voorgevel naar het oosten gericht. De schuur staat ten westen van de boerderij bij de entree tot het erf vanaf de openbare weg. Aan de oost- en zuidzijde van de boerderij een door een lage heg omheinde siertuin met enkele fruitbomen. Voor de achtergevel (W) van de boerderij staat een solitaire kastanjeboom midden op het erf.
De schuur schermt het erf af van het ten noordwesten gelegen weiland. De beslotenheid van het erf wordt versterkt door de reeks van schuren en andere opstallen die het erf aan de noordzijde begrenzen.
Omschrijving
De BOERDERIJ VAN HET HALLEHUISTYPE is boven een plint van Bentheimer steen opgetrokken in bruine baksteen. Het met rode Hollandse pannen gedekte afgewolfde zadeldak is voorzien van eenvoudige windveren. Het dakschild is aan de noordgevel boven het iets uitgebouwde woonhuisgedeelte verlengd. Op de nok en in het zuidelijkedakschild gemetselde schoorstenen. De entree in de voorgevel (O) wordt gevormd door een opgeklampte deur onder twaalfruits bovenlicht. De veertig-, dertig- en negenruits schuifvensters op de begane grond zijn afgehangen met luiken in de Twickelkleuren zwart en wit. Het halfronde zoldervenster onder het wolfeind heeft een radiale roedenverdeling. De vensters in de zijgevels (N en Z) van het woongedeelte zijn deels voorzien van een roedenverdeling en Twickelluiken. In de noord- en zuidgevel van het bedrijfsgedeelte opgeklampte staldeuren en getoogde stalvensters met roedenverdeling. De rondboog boven de baanderdeuren met stiepel in de achtergevel (W) heeft een witte sluitsteen. Aan weerszijden van de baander gietijzeren stalvensters onder rondbogen en staldeuren onder segmentbogen. In het interieur is een bijzonder gave tegelkamer bewaard gebleven. De wanden zijn tussen de oorspronkelijke kasten en paneel deuren betegeld met "bloempot"tegels. Het houtwerk is in de originele kleuren okergeel en donkerbruin gebeitst. De haardpartij tegen de westwand heeft een gemarmerde schoorsteenmantel.
Waardering
Boerderij van het hallehuistype van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang vanwege:
- de historisch-functionele relatie met het landgoed Twickel
- de voor Twickel karakteristieke typologie en vormgeving
- de ensemblewaarde als onderdeel van het complex
- de gaafheid van het exterieur
- de uitzonderlijk gave tegelkamer in het interieur
Azelo. Deze buurtschap ten noordoosten van Deldeneresch ontstond in de middeleeuwen met boerderijen rond kampen. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde zich een kleine dorpskern. De langhuisboerderij Dubbelinck-Havezathe (Meijerinkveldkampsweg 10) uit 1838 staat ter plaatse van de in de 18de eeuw verdwenen havezate Dubbelink. Bij de boerderij staan een 18de-eeuwse bakspieker in vakwerk (Meijerinkveldkampweg 6), waarvan de oven niet meer aanwezig is, en het grotendeels midden-19de-eeuwse schoolmeestershuis (Meijerinkveldkampweg 8), een eenlaags pand met natuurstenen deuromlijsting. In de buurtschap liggen verder nog verschillende langhuisboerderijen van het landgoed Twickel zoals Voortman (Noordmolen 9) uit 1859, Veldmeier (Schievenweg 3) uit 1894, met schuur, en Braamhaar (Oude Veenweg 1), met bovenkamer (laatste kwart 19de eeuw).
