Republiek in bloei

Uit het leven gegrepen Hollandse schilderkunst

The Sky is the limit De Republiek in opmars

Het centrum van de wereld Amsterdam wereldstad

ITIN Social

  • Gerard Verbeek
  • Truus Gerritsen
  • Ans Hazenbrouck

Nog geen reacties

Republiek in bloei

Introduction

Uit het leven gegrepen

Sinds de late Middeleeuwen nam de Europese schilderskunst een vogelvlucht. Met name Italiaanse, Vlaamse en Hollandse schilders specialiseerden zich in een nieuwe realisme, waarin de wereld zo levensecht mogelijk moest worden afgebeeld. Vanaf het begin van de zeventiende eeuw vond er in Holland een nieuwe revolutie in de schilderskunst plaats. Voorheen waren de voornaamste opdrachtgevers van schilderijen de Rooms-katholieke kerk en de adel; schilderijen beeldden vaak Bijbelse taferelen uit. Met de opkomst van de burgerij in Holland kregen het gewone leven en de gewone man een plek op het doek. Meesters als Johannes Vermeer verhieven een inkijkje in de keuken of een steeg tot onderwerp van hun werken. Rembrandt van Rijn haalde voor zijn scenes uit het Oude Testament inspiratie uit de Joodse buurt van Amsterdam. Jan Steen wist als geen ander de humor en zotheid van het gewone bestaan vast te leggen in zijn schilderijen van families en festiviteiten. Jacob van Ruysdael maakte van wolken en lucht kunstvoorwerpen; Pieter Claesz. creeërde uit pasteien, brood en tabakspijpen meesterwerken. Niet alleen stond het onderwerp van kunst vaak dicht bij het dagelijks leven, ook de kopers waren steeds vaker van hele gewone komaf. Middenstanders hadden vaak een schilderij hangen van een Hollands vergezicht of lieten een eigen portret maken. Tienduizenden schilderijen overspoelden de vele kunstmarkten door het hele land. Met de relatieve economische neergang die eind zeventiende eeuw inzette kwam er ook een einde aan de gouden periode van de Hollandse meesters. 

The Sky is the limit

Met afgunst en bewondering keken buitenlandse machten naar het opmerkelijke succesverhaal van een klein landje aan de Noordzeekust. De verzameling gewesten die zich verenigden in de Republiek der Nederlanden groeide in korte tijd uit tot ‘s werelds belangrijkste handelsmacht met een uiterst krachtig leger en vloot, geavanceerde technologie op het gebied van landbouw en industrie en een economische ontwikkelingsgraad waar omliggende landen alleen van konden dromen. Het gevolg was dat deze landen constant op de loer lagen om de jonge Republiek in de kiem te smoren waardoor Nederland gedurende de zeventiende eeuw bijna constant in oorlog was. Een omvangrijke vloot moest de overzeese bezittingen beschermen en op het land was de Republiek de eerste staat die een staand leger het gehele jaar in dienst hield om de landsgrenzen te bewaken. Een uitgestrekt handelsrijk met bezittingen van Amerika tot aan Azië zorgden voor een ongekende influx van goederen en geld richting met name Holland en Zeeland. In tegenstelling tot andere grootmachten als Spanje en Portugal had de Republiek nooit de behoefte om een groot koloniaal rijk op te bouwen, maar concentreerde zich op handelsnederzettingen op strategische locaties. Waar Spanje en Portugal de kosten voor het behouden van hun omvangrijke rijken altijd ruim overstegen, wisten de Nederlandse handelscompagnieën honderden bezittingen te bestieren met maximale winst en minimale kosten.
Vanaf de late zeventiende eeuw trad de Republiek vaak op als de financier en aanvoerder van grote coalitielegers die het opnamen tegen de expansiezucht van de Franse koning Lodewijk XIV. Ondanks de uitzonderlijke rijkdom van de Republiek, was het niet in staat om zowel een krachtig leger als een krachtige vloot te onderhouden. In de loop van de achttiende eeuw werd duidelijk dat de Nederlanders met name de Engelsen en de Fransen niet konden bijbenen. Aan de indrukwekkende voorsprong van Nederland kwam vanaf 1700 definitief een einde.

Het centrum van de wereld

Vanaf omstreeks 1200 groeide een slaperig vissersdorp aan de Amstel uit tot een bedrijvige handelsstad. De eerste vermelding van ‘Aemstelledam’ vinden we in 1275, toen graaf Floris de V van Holland de bewoners tolvrijheid verleende. Tot 1585 was Antwerpen het handelscentrum van de Nederlanden en Noord-Europa, maar nadat de stad in Spaanse handen viel, verschoven alle handelsactiviteiten naar het noorden. Het succes van de Nederlandse handelscompagnieën als de VOC en de WIC en het ontstaan van de eerste wisselbank en effectenbeurs zorgden ervoor dat Amsterdam binnen enkele decennia uitgroeide tot het financiële en handelscentrum van de wereld.

Een belangrijke factor hierin was de instroom van migranten uit met name Vlaanderen, Duitsland en Portugal. Hiernaast vestigden handelslui uit de hele wereld zich in de stad. In de 17e eeuw groeide de bevolking van 30.000 naar 210.000 inwoners. Om deze enorme bevolkingsstijging op te vangen besloot het stadsbestuur een grachtengordel rondom het oude centrum te bouwen. Als toonbeeld van de rijkdom van de stad verrezen er ware stadspaleizen langs de nieuw gegraven grachten. Op de Dam werd een nieuw stadhuis gebouwd, dat door buitenlandse bezoekers vaak werd gezien als een waar wereldwonder. Dat een dergelijk weelderig machtscentrum door simpele burgers kon worden gerealiseerd stond in sterk contrast met de absolutistische propaganda (onder andere uitgedrukt in koninklijke paleizen) in de rest van Europa. Vanaf het einde van de zeventiende eeuw bleek dat Amsterdam de concurrentie met het opkomende Londen niet aankon en haar positie als handelscentrum van de wereld kwijtraakte.

Circa:
Nee

Adres

Dam 1
Amsterdam
Nederland

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1