Romeinse mozaïeken

Tapijten van steen Inzet van lokale kunstenaars

Een rijk vol dure vloeren Scènes met christelijke thematiek

Een prentenboek onder je voeten Ontspanning in luxe omgeving

ITIN Social

  • Gerard Verbeek
  • Truus Gerritsen
  • Ans Hazenbrouck

Nog geen reacties

Romeinse mozaïeken

Introduction

Tapijten van steen

Mozaïekvloeren gaan lang terug, minstens tot de vijfde eeuw voor Christus, misschien zelfs nog vroeger. In de eerste fase bestonden dergelijke vloeren uit grote centrale vlakken uit kleine stukjes natuursteen in één kleur met daaromheen boorden met geometrische patronen, vaak ook maar in één kleur. Dergelijke vloeren leken op simpele tapijten in zwart-wit en bleven eeuwenlang geliefd. Maar naast deze geometrische vloeren ontstonden er allengs mozaïeken in vele kleuren. De centrale gedeelten van mozaïeken werden opgevuld met mythologische en historische voorstellingen, en scènes uit het dagelijkse leven van de hogere standen. In het Romeinse Rijk waren dergelijke kunstvloeren zeer gewild bij de elite. Rijke Romeinen van Gallië tot Syrië lieten dergelijke hoogst kostbare vloeren leggen in raadzalen en badhuizen, maar ook in hun eigen villa’s. De makers blijven meestal onbekend, al zijn sommige grote mozaïeken wel gesigneerd. Mozaïekleggers waren gespecialiseerde ambachtslui die vaak rondreisden. Voor hun werk puten ze vaak uit eeuwenoude tradities. Bij ingewikkelde beeldprogramma’s werkten zij waarschijnlijk naar ontwerpen van lokale kunstenaars, die de opdrachtgevers al kenden en daardoor in staat waren hun wensen om te zetten in ontwerpen.

 

Afbeelding: Geometrisch zwart/wit mozaïek in de Romeinse thermen in Isthmia, Griekenland, midden 2e eeuw n.Chr.

Een rijk vol dure vloeren

Mozaïeken zijn teruggevonden op alle plaatsen tot waar het Romeinse Rijk zich uitstrekte, van Engeland tot Iran en van Noord-Afrika tot Nederland. Het verschil in rijkdom tussen deze verschillende regio’s laat zich niet aflezen aan de mozaïeken: mozaiëken in Zuid-Italië en het huidige Tunesië vertonen evenveel diversiteit en kwaliteit als mozaïeken in Zuid-Engeland of de Moezelstreek. Dit heeft ook te maken met de tijd waarin ze zijn ontstaan. Tijdens de eerste twee eeuwen van onze jaartelling was het Rijk over het algemeen rustig en welvarend, en de mozaïekkunst bloeide. Vanaf de derde en vierde eeuw ontstond er steeds meer politieke onrust, die gepaard ging met economische achteruitgang . Onder keizer Justinianus in de vroege zesde eeuw kwam de mozaïekkunst nog één keer tot bloei. In die tijd beeldden de vloeren behalve huiselijke scènes vooral christelijke thema’s af. 

 

Afbeelding: De triomf van Neptunus. Romeins mozaïek uit La Chebba, late 2e eeuw n.Chr.; nu in het Bardo Museum, Tunis.

Een prentenboek onder je voeten

Veel vloermozaïeken zijn losgehaald van de plaats waar ze zijn gevonden en opgesteld in musea. Dat maakt het vaak moeilijk te beoordelen voor wat voor soort ruimte ze waren bedoeld . In de Romeinse Villa del Casale, nabij Piazza Armerina op Sicilië, is dat anders. In dit villacomplex (dat op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat) liggen alle mozaïeken nog waar zij in de vroege vierde eeuw na Christus zijn gelegd. Het geheel is een bonte verzameling artistiek zeer hoogwaardige voorstellingen, gevat tussen kleurrijke geometrische patronen. Er zijn afbeeldingen van onder meer de jacht, visvangst, wagenrennen, spelende jongens en meisjes en mythologie. Alle afbeeldingen wijzen op verfijnde ontspanning in grote luxe. Wie de opdrachtgever was, is niet bekend. Men gaat ervan uit dat het iemand uit de hoogste bestuurlijke kringen moet zijn geweest, of zelfs een familielid van de keizers.

 

Afbeelding: Het Kleine jachtmozaïek in de Villa romana del Casale, Sicilië; eerste kwart vierde eeuw n.Chr.

Circa:
Nee

Adres

Strada Provinciale 90
94100 Piazza Armerina EN
Italië

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1