Bert Frings Revisited
Bert Frings Revisited
In 2015 was ik op bezoek in het atelier van Bert Frings in de Ruilstraat in Rotterdam. Zes jaar later bezoek ik hem weer naar aanleiding van het nieuwe werk dat hij in de coronaperiode maakte.
Meteen achter de deur heeft hij er een verdieping op gezet. Voor de opslag van schilderijen. Bert Frings: ‘De coronatijd was een speciale tijd. Hoe lang zou het duren? Hoe besmettelijk was het? Het was een onzekere tijd. Maar ook een goede aanleiding het hoofd leeg te maken.’
Kleiner en anders
Toen in maart 2020 de lockdown vanwege corona begon, ging hij aanvankelijk minder naar zijn atelier. Hij ging thuis aan de slag aan de keukentafel. En hij keek naar de dingen om zich heen, thuis maar ook naar wat hij op straat vond.
‘Wat zag ik? Frietvorkjes, sigarettenpeuken, blikjes en flesjes, Fanta, Red Bull. Van allerlei wat mensen op straat gooien.’ Bert ging kleiner en anders werken. Nu ging hij tekeningen maken op papier waar hij wat later schilderijen van ging maken. Niet meer op linnen, maar op paneel. En niet meer met acrylverf, maar met ei-tempera die hij deels zelf maakte.
Ei-tempera
Hij laat een tekening in potlood van een fles zien en een klein paneeltje van een fles in blauw. Bert: ‘In het begin was het een volledige Reset, die me tot nadenken stemde. Wat vind ik belangrijk, wat menselijks doet er echt toe? Ik wilde dit uit gaan diepen en ik ging me focussen op het stilleven.’
De ei-tempera hebben een ander effect. ‘Het is fluweelachtig. Er gebeurt meer. Acryl heeft een plastic uitstraling. Je kunt ook corrigeren met tempera. Het is veel beter ook qua footprint.’
Bij de klein formaat paneeltjes past ei-tempera beter, constateert hij. ‘Ik ben begonnen met aquarel, maar werd snel heel vaardig met tempera. De stickers, bijvoorbeeld van Pepsi, die voorheen op sommige werken geplakt leken heb ik nu in het werk opgenomen, ze zijn als het ware als object in het werk opgelost.’
FANTA
De nieuwe werken hangen naast elkaar aan de muur. We lopen naar een werk met onder meer een flesje Fanta. Bert heeft er nog een mooi verhaal over. Fanta blijkt te zijn ontstaan in de Tweede Wereldoorlog in Duitsland. Toen Coca-Cola Duitsland niet meer aan de juiste ingrediënten kon komen en daarom een vervangende frisdrank volgens eigen receptuur ging maken. Toen ze moeite hadden met het vinden van een naam voor het recept. Zei de ene medewerker tegen de andere: ‘Man, gebruik toch je FANTAsie’. En zo was de naam FANTA geboren. Na de oorlog zijn de merknaam en het recept van Fanta overgedragen aan het hoofdkantoor van Coca Cola.
Eindigheid
Een van de stilleven schilders uit de Gouden Eeuw was Pieter Claesz. Hij schilderde allerlei zaken die verwezen naar de breekbaarheid en de eindigheid van leven, vanitas schilderijen. Ze komen terug in de nieuwe werken van Bert Frings. ‘Hij toonde nootjes met en zonder omhulsel, citroenschillen, glazen, al dan niet omgegooid, luchtbellen, schedels.' Bij Frings komen elementen ervan terug, maar dan uit de 21e eeuw. Zoals bijvoorbeeld frisdrank weer verwijst naar luchtbellen.
Kauwtje
Ik zie een spelcassette van Jurassic Park, een frietzakje van Bram Ladage, een munt en een vogel, een kauw. ‘Deze kauw was niet helemaal gezond, het was een leucistische kauw, hij had een aantal witte veren en was daardoor goed te herkennen. Ik gaf hem in de tuin af en toe wat te eten, zo ontstond er een band. Ik zag ik ‘m ook buiten de tuin. We herkenden elkaar. We hadden ‘m zelfs een naam gegeven. Later vloog hij steeds minder. Met kerst was-ie opeens weg, waarschijnlijk overleden. Kauwen zijn speciale vogels: altijd samen ze delen zelfs voedsel. Er is een enorme ontwikkeling in de manier zoals we met dieren omgaan. Zeker in de kunst zie je steeds meer dat dieren ook individuen zijn. In plaats van dat ze symbool staan voor mensen of menselijke eigenschappen.’
Ambrosius Bosschaert de Jonge
Voor de vogel werd hij geïnspireerd door het werk van Ambrosius Bosschaert de Jonge. ‘Hij is de zoon van Abrosius Bosschaert de Oude, die bekender is, zijn werk hangt in het Mauritshuis bijvoorbeeld. Van zijn zoon is er een werk te zien bij Fondation Custodia in Parijs van een dode kikker met vliegen.’
En inderdaad, ik zie her en der al dan niet dode vliegjes ook op het werk van Bert Frings. ‘De jonge Bosschaert, ging steeds verder. Het lijf van de kikker glanst vanwege het koper dat als ondergrond diende voor de olieverf. Het gaat allemaal over vergankelijkheid. En wat heel bijzonder is, het is tijdloos.’
Masaccio, Van der Weyden, Engebrechtsz.
Een ander werk dat hem inspireerde was Masaccio's beroemde Heilige drie- eenheid, hierop is een geraamte op een tombe geschilderd met de tekst: Ik was wat gij zijt en gij zult zijn wat ik ben. "Masaccio is een bijnaam die hem door Vasari werd gegeven en verwijst naar zijn persoonlijke hygiëne die hij verwaarloosde. Daar had hij geen tijd voor, hij moest schilderen."
‘Rogier van der Weyden schilderde een diptiek een schedel en een grafkruis. Het waren de eerste stillevens. Ze werden ‘doodshoofden’ genoemd. Van grote invloed op de ontwikkeling van het vanitasstilleven waren deze afbeeldingen van doodshoofden.’
In de Lakenhal in Leiden hangt een ander favoriet werk van Bert Frings. Het is van Cornelis Engebrechtsz, een triptiek. ‘In het onderstuk groeit uit het lijk van Adam een boom waaruit volgens de legende het kruishout werd gemaakt. Hij heeft een kruisiging van Christus geschilderd met onder aan het kruis de schedel van Adam. Een van de tradities van het vanitasstilleven is de schedel.’
De term stilleven
De term stilleven is bijzonder, zegt Bert. Bernlef schreef er een gedicht over en gaf daarbij het volgende commentaar:
‘Stilleven
Wat een schitterend woord: een leven dat stil is/ligt, nog, maar toch: levend (vergelijk het Franse 'nature mort' dat de plank volkomen misslaat - alsof het hier om een soort 'overleden zijn' zou gaan. Integendeel. Dit speelt zich tussen dood en leven af. In een niemandsland.
De tweede betekenis van het woord hangt met de eerste samen. Je moet uiterst stil leven om een stilleven te kunnen maken.’
Michael Jackson
Op een schilderij zien we Pepsi, een dode vlieg en op de achterkant van het schilderij de letters ‘BAD’. ‘Dat verwijst naar Michael Jackson. Hij had alles maar eindigde met niets. Het begin van zijn einde was toen hij aan een Pepsi reclamefilm meewerkte. Zijn haren vlogen in brand. Hij ging zich met zijn huid bezighouden en vanaf dat moment ging het allemaal bergafwaarts.
Later in het jaar komt er een tentoonstelling van deze nieuwe serie werken van Bert Frings bij Walgenbach Art & Books.
Afbeeldingen
1) Bert Frings, Mickel III, 2021, tempera on panel, 30 x 40 cm, 2) Bert Frings, As I Am You Will Be, 2020, tempera on panel, 30 x 20 cm, 3) Bert Frings, Still Life With Frog, 2021, tempera on panel, 30 x 40 cm, 4) atelierfoto gemaakt door Linda Cook
https://www.instagram.com/stilllifewithfrogandflies/
https://www.instagram.com/bertfrings2017/
http://www.bertfrings.com/
