Cultuur & Europa (28), Marieke Sanders – Ten Holte

Samen Sterk

Eenheid in verscheidenheid, het is het kenmerk van de Europese Unie. Iedere uitbreiding van de Europese Unie vergroot en verrijkt die verscheidenheid, zeker op cultureel gebied.

Toch zijn wij Nederlanders niet geneigd verder dan onze landsgrenzen te kijken, getuige de uiterst wervende slogan: “Europa best belangrijk”. Als Europarlementariër, actief in de Commissie voor Cultuur, Onderwijs, Jeugd, Media en Sport, is mij gebleken dat Europa heel belangrijk is, zeker op cultuurgebied.

Art Nouveau

Cultuur heeft altijd een Europese dimensie gehad. Het ontwikkelt zich niet op kleine afzonderlijke eilandjes, maar staat juist open voor internationale stromingen, die het telkens op een eigen nationale wijze integreert. Denk aan het Neo-Classicisme, het Impressionisme, het Expressionisme en de Jugendstil, die in Franse contreien Art Nouveau werd.

Moet Europa zich als instituut dan wel bezighouden met het bevorderen van cultuur zoals artikel 151 van het Europese Verdrag van Amsterdam stelt? In mijn visie wel en ik wil hier graag uiteenzetten waarom.

Mulisch in het Grieks

Cultuur is een zeer uitgebreid begrip. Het omvat de grafische kunst, de podiumkunsten, taal en literatuur, de audiovisuele sector, architectuur en het culturele erfgoed. Op al deze gebieden kan Europa coördinerend en stimulerend optreden, waardoor er een Europese meerwaarde wordt gecreëerd, die niet door een lidstaat afzonderlijk geboden kan worden.

Dit zal de kwaliteit van het bewuste culturele project danig bevorderen. Laat ik een paar voorbeelden noemen. Het programma ‘Cultuur 2000’ heeft in 2003 201 culturele projecten gesteund die varieerden van het gebruik van multimedia in de plastische kunsten tot het conserveren van kleiwoningen in Italië, van het steunen van een Shakespeare Festival tot het organiseren van een jeugdopera festival, van het bijeenbrengen van dichters op een seminarie tot het vertalen van Mulisch in het Grieks.

Mobiliteit

Het gaat daarbij telkens om innovatie, het uitwisselen van kennis, het opstellen van ‘best practises’ en het bevorderen van de mobiliteit van kunstenaars, kunstwerken en experts. Aangezien bij al deze projecten organisaties uit meerdere landen betrokken moeten zijn, komt hier duidelijk een Europese dimensie bij kijken.

De kennisinbreng van de afzonderlijke organisaties, de bundeling van krachten en het betrekken van een veel groter internationaal publiek komt de kwaliteit zeker ten goede. Ook dit is de Europese meerwaarde.

Helaas is dit in Nederland nog niet echt doorgedrongen getuige het zeer kleine aantal Nederlandse organisaties de als organisator of co-organisator bij een van de projecten betrokken is. Tijdens het onlangs door Kunsten ’92 georganiseerde debat over het Europese cultuurbeleid werd dit afgedaan als “teveel rompslomp”.

Europese film

Naast ‘Cultuur 2000’ heeft Europa nog vele andere programma’s. Zo is er het Media Plus programma dat de productie en distributie van de Europese film bevordert en bovendien aandacht besteedt aan de opleiding van mensen die in het filmwezen actief zijn. Het is het beste wapen tegen de oprukkende suprematie van de Amerikaanse films.

De Structuurfondsen leveren een belangrijke bijdrage aan het instandhouden van ons cultureel erfgoed, waarbij het de werkgelegenheid stimuleert. Het Europees Sociaal Fonds kan opleidingscursussen voor werkloze musici ondersteunen, zodat zij zich op een breder terrein binnen de muziek kunnen bewegen.

St. Petersburg

Het 6e Kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling zou moderne restoratietechnieken kunnen onderzoeken. Het zijn allemaal voorbeelden waar Europa een belangrijke rol speelt en ook moet spelen, omdat het de Europese cultuur e daarmee ook de culturele diversiteit in stand helpt houden.

Houdt dit in dat Europa ook in zijn buitenlands beleid, voor zover dat bestaat, aandacht aan cultuur moet besteden? In feite is dat al het geval. Het programma ‘Cultuur 2000’ heeft St. Petersburg in 2003 uitgenodigd om een ‘Europese Cultuurmaand’ te organiseren ter ere van zijn 300e geboortejaar. Zoiets draagt bij tot wederzijds begrip.

Lalibela

In het ontwikkelingsbeleid wordt aandacht besteed aan het culturele erfgoed in ontwikkelingslanden, zij het mondjesmaat. Zo is er bijvoorbeeld geld opzij gezet voor de restoratie van de in de rotsen uitgehakte monolitische kerken in Lalibela (Ethiopië). Hoewel het om cultureel werelderfgoed gaat kunnen de ontwikkelingslanden dat geld niet vrijmaken.

Het lijkt mij vanzelfsprekend dat Europa daarin bijspringt, naast de steun voor wegen en de bestrijding van malaria. Concluderend kan ik zeggen dat wat mij betreft Europa een zeer belangrijke rol te vervullen heeft op cultuurgebeid als facilitator en promotor binnen en buiten Europa.

Marieke Sanders  - ten Holte is lid van het Europees parlement voor de VVD, vice-voorzitter van de Commissie Ontwikkelingssamenwerking en lid van de Commissie Cultuur, Onderwijs, Jeugd, Media en Sport.