De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 102 - Marieke Bolhuis
De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 102 - Marieke Bolhuis
Op de beeldententoonstelling Voorhout Monumentaal op het Lange Voorhout in Den Haag zag ik het beeld She is Giant. Een hele grote vrouw, met op haar voeten/ hoeven drie lange oranje-rode benen, een korte borstkas en een enorm hoofd met grote ogen, grote neus en rode lippen. Aan de achterkant liep haar hoofd uit in een aantal uitstekende vastgeklonken haarlokken. Een centaur-achtige dame. Ze keek een beetje lodderig uit haar ogen.
Het beeld had me nieuwsgierig genoeg gemaakt om er meer over te weten te komen. Ik toog naar het Houthaven-gebied in Amsterdam, een hele nieuwe wijk met ruime hoge woningen en grachten, om met de maker van het beeld, Marieke Bolhuis, te praten.
Huisatelier
Ze ontvangt me in haar huisatelier. Even buiten Amsterdam, in Lijnden, heeft ze haar eigenlijke grote atelier. Tientallen, misschien wel honderd keramische beelden van mensfiguren van ca. 50 centimeter staan op de grond en op planken. Aan het plafond hangt een groter figuur die een salto maakt. Een Icarus in zijn val.
Centaur
De dame op het Voorhout blijkt inderdaad een centaur (paard-mens) figuur te zijn, hoor ik van Marieke. “Ik had eerder in het Haarlemmerhout in Haarlem een beeld van een centaur-girl gemaakt. De dame in Den Haag is iets meer mens, en wat minder paard. Ze is groot, een gigant, 3.10 meter hoog, vandaar de titel She is Giant.“ Ze blijkt zelfs vier ogen te hebben, waarvan twee je aankijken. Dat geeft veel ruimte voor interpretatie, en dat is ook de bedoeling.
Het is geen masculien beeld, voegt ze eraan toe. “Ik trap niet in de valkuil van die stoere mannenbeelden, trots gezeten op hun paard of op een sokkel staand als (zee)held. Het is een grote vrouw, maar ik toon niet per se haar kracht, maar ook haar kwetsbaarheid. Ik zoek een vorm waarin emotie te vinden is. H.K.H. prinses Beatrix, voor mij is ze nog steeds koningin, vroeg me, bij de opening van de tentoonstelling ‘Waarom schildert u uw beelden?’ Ik vertelde haar dat ik in mijn werk graag refereer aan andere beelden, en ook aan schilderijen. De beelden van de Grieken, Romeinen en ook die van de vroege Middeleeuwen waren beschilderd, vaak met felle kleuren. Van huis uit ben ik schilder. Dat sprak me zeer aan. Met de vorm van het beeld kun je vele aspecten laten zien, maar als je daarnaast ook kleur gebruikt, kun je nog meer details, nog meer lagen laten zien.”
Napraatsessie
Na de opening was er in de Kloosterkerk, ook aan het Lange Voorhout, nog een napraatsessie. H.K.H. prinses Beatrix had drie gespreksgenoten kunnen kiezen. En zo zat Bolhuis met Zeger Reyers, Harmke Datema Chang en Beatrix aan één tafeltje. “Een meerderheid van vrouwen aan de tafel. Ik vond haar uitnodiging geweldig. Want de meerderheid van de makers van de buitenbeelden was man.”
Eerst schilder
Marieke maakt vanaf 2012 beelden. Heel lang schilderde ze, vooral landschappen en dan met name over wat de mens het landschap aandoet.” Omdat ze allergisch werd voor olieverf hield ze op met schilderen en ging ze installaties maken. Op haar 16e had al kennis genomen van het Rapport van de Club van Rome en haar installaties gingen over de sporen van de mens in het milieu, wat ook al in haar schilderijen aan de orde kwam.
Het ging over het dumpen van nucleair afval, over een nieuwe weg door het bos van Amelisweerd. Na het overlijden van haar zusje, die in 2003 stierf, verschoof de aandacht naar de grote verhalen van het leven op aarde en het ontstaan van beschaving. “Waar zijn de grote verhalen begonnen? In vruchtbare gebieden, in vulkanische gebieden. Zo ging ik naar het gebied van het vroegere Mesopotamië en andere landen.” Drie maal was ze met haar installaties op het Oerol Festival en daarnaast exposeerde ze in W139, de Kunstruimte in de Warmoesstraat.
Een digitale printer
Op deze manier kon ze niet veel meer dan een werk per jaar presenteren. Ze wilde meer tonen en het was een uitkomst dat ze bij AGA LAB in Amsterdam kennismaakte met de digitale printer. En daarnaast ontdekte ze de collage. Met behulp van printer en collage kon ze grote afdrukken maken. Die toonde ze onder andere in Japan en New York. Toen kwam evenwel de financiële crisis van 2008/2009 en werd ze teruggeworpen naar het tuinhuisje van haar volkstuin, die ze transformeerde tot atelier. “Ik begon weer heel simpel, met de voeten in de aarde. Met cement, stro en klei maakte ik simpele vormen.” Ik zie er nog een paar staan in een van de kastjes, een figuurtje van zo’n 80 cm hoog. En ook gebruikte ze het glas van kapotgeslagen bushokjes. Ook daarvan zie ik een exemplaar.
Sneeuwwitje
Op een uitnodiging mee te doen aan beeldenpresentatie in een tuin, maakte ze haar eerste Snow White, Sneeuwwitje. Gevolgd door nog twee sneeuwwitjes en een levensgrote versie, met zeven helpers, uiteraard in klein formaat. Ze maakte ze van klei, bitumen en glas, de basismaterialen waarmee ook de beschaving begon. Uiteindelijk kwamen er drie grote Sneeuwwitjes. Dat was zo’n tien jaar geleden. Met die drie grote figuren heeft ze 40 / 50 nieuwe beelden gemaakt, de oorspronkelijke beelden transformerend, opnieuw beschilderd, soms in de sloot laten liggen, vaak de benen afgezaagd. “Het kon allemaal met drie figuren. Drie niet hele bevallige dames, maar drie rauwe dames. Het was geweldig, één grote ontdekkingstocht. Mijn ideeën werden steeds verder aangescherpt.”
In het klooster
Andere mythologische figuren volgden zoals Ophelia, Leda, Flora, Justitia, Atlas, Narcissus, Bacchus, Icarus en Lucifer. En ook de eerste centaur. De mannelijke helden kregen een vrouwelijke invulling. Er zat ook humor in. Met de vierkante platte wereld op de schouders van Atlas gaf ze met humor commentaar op de onmogelijkheid om de geschiedenis te herschrijven en de voorlopige kansloosheid van echte gelijkwaardigheid. Ze schaakte als het ware met de drie beelden, waarbij ze steeds nieuwe zetten maakte. In 2017 zat ze zes weken in het slotklooster in Oosterhout als een van de kunstenaars van de H3H Biënnale, Kunst in de Heilige Driehoek. Langzaam kreeg ze het vertrouwen van de slotzusters. Ze kreeg restanten van een voormalig textielatelier van het klooster, onder andere drie zakken met zijde. Die ging ze om haar beeld wikkelen, inclusief de klosjes, waardoor het beeld als een spinnenweb werd ingesponnen. “Zoals de zusters van het klooster ook ingesponnen waren in het klooster.” Het onderstel was nog een Sneeuwwitje. Er volgden complete metamorfoses. Buiten op de muur plaatste ze een billboard van het beeld, dat langzaam erodeerde. “Dat illustreerde hun leven.” Ook verschenen er paarden in haar oeuvre, niet-heroïsche paarden. Want paarden zijn gevoelig en kwetsbaar. In Not bambi, it’s about balance toonde ze een ronddraaiend paard aan een touwtje.
Kunstkapel
In 2019 had ze in de Kunstkapel in Amsterdam de zeven dagen durende tentoonstelling The extended Studio. Voor het eerst kwam ze met haar nieuwe sculpturen naar buiten, benevens met de afbeeldingen op spiegelaluminium, een negatief zwart-wit beeld naast een positief kleurenbeeld van haar eerdere werken, die gezamenlijk haar archief vormen. Stijn van Santen filmde het proces in de Kunstkapel. De toeschouwer die naar de spiegels kijkt, wordt ook eventjes deel van het werk. Zeven dagen lang konden geïnteresseerden de wording van de tentoonstelling op Facebook volgen. In datzelfde jaar, 2019, zag Jan Moeyaert, de curator van het Kunstfestival Watou in België haar werk op het Internet en nodigde haar uit voor een installatie. In 2021 volgde de uitnodiging van Cyntha van Heeswijck om mee te doen aan ArtZuid 2021 in Amsterdam. Haar Big Sister beelden – 2.35 tot 250 meter groot - verschenen op twee locaties: de oudste Big Sister kwam bij Station Amsterdam-Zuid, haar jongere drie Sisters kregen plek in de Apollolaan. Hetzelfde jaar, 2021 werd ze uitgenodigd door Hib Anninga voor een van zijn ruimten op zijn beeldenpark, dat deed ze met enige beelden en spiegels.
Keramisch Centrum EKCW
Het begon lekker te lopen. Wat haar werk misschien nog wel de grootste boost gaf was haar drie maanden durende werkperiode bij Keramisch Centrum EKCW in Oisterwijk. “Ik had nog nooit met klei gewerkt. Het was coronatijd, ik werkte als een beest. De anderen deden dat ook. Het enige wat het onderbrak was dat je eenmaal in de 15 dagen voor de hele groep de maaltijd moest bereiden.” Ze maakte beeldjes van 80 centimeter hoog. Allemaal verschillende figuren, met telkens andere kleuren. Ik zie ze om me heen staan. “Een waanzinnige productie. Ik maakte er in totaal 150.”
Een driedimensionaal schilderij
Nog even over grote beelden: ze bestaan uit een stalen armatuur en eromheen gaat EPS (Expanded Polystyrene, ook wel bekend als piepschuim). Daarover komt in een coating fabriek een polyurea laag, dunne lagen van drie/vier millimeter. Van de fabriek gaat het naar haar atelier, waar ze met kwast op de beelden gaat schilderen met DD lak. “Aan alle kanten komt verf, ook de achterkant. Het verhaal op de achterkant is een ander verhaal dan op de voorkant. Het is een driedimensionaal schilderij, met soms uithollingen aan de achterkant van het gezicht waar je als je goed kijkt, een nieuw gezicht kunt zien, zoals bij een van de drie Sisters. Alle Sisters zijn inmiddels verkocht aan particuliere verzamelaars en met de opbrengst ervan heeft ze een hypotheek kunnen nemen op haar nieuwe atelier in Lijnden.
Met keramiek blijft ze voorlopig doorgaan en ook met de grote werken. Ze heeft het plan het beeld She is Giant nog een keer te schilderen voor een tentoonstelling in kunstruimte MOYA. Er komen drie tentoonstellingen in België aan. “Het verhaal loopt door en ik vind het belangrijk het proces met geïnteresseerden te delen. In mijn atelier heb ik beelden die nooit zijn tentoongesteld, maar wel hun publieke moment hebben gehad op de online media.” De spiegels vormen haar archief, daarnaast is haar website en Instagram.
Wat is haar ervaring van het kunstleven?
“Vanaf de tentoonstelling de Kunstkapel is het met mijn werk en de belangstelling ervoor in een krankzinnig tempo doorgegaan. Het gaat voorspoedig en ik kan me honderd procent focussen op werk. Het duurde wel even voor het zover was. Je moet een beetje geluk hebben en op alle fronten je kansen krijgen.”
Tot slot, wat is haar filosofie?
“Mijn werk gaat heel erg over het leven en mijn zoektocht. Het gaat over dialoog en empowerment. Ik vind het belangrijk dat het werk aankomt, dat het resoneert.”
Afbeeldingen
1) SHE is GIANT, 2) SHE is GIANT, talking with HRM Beatrix, photo Jurjen Donkers, 3) SHE is GIANT detail, 4) GIANT Centaur GIRL, 5) Not Bambi its about balance, 6) Marieke Bolhuis Abdij Oosterhout, 7) Big Sister, EPS Polyurea, 70x50x240cm, 2021, 8) Anningahof, 9) GODHEAD, 2022, 10) Marieke Bolhuis
https://www.mariekebolhuis.com/site/
https://www.instagram.com/marieke_bolhuis/
https://www.facebook.com/marieke.bolhuis.31
https://www.pulchri.nl/nl/tentoonstellingen/voorhout-monumentaal-2023/
Marieke Bolhuis solo Art Chapel by Stijn van Santen - YouTube
