De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 62 - Senad Alić

Wat me het meest opviel toen ik een eerste blik wierp op de schilderijen van Senad Alić in de tentoonstelling ‘Afspiegelingen’ in de MLB galerie waren de vrouwen in de koren, die me al zingend aankeken, de kersen die regelmatig opdoken en de (duik)planken, vaak vol met mensen. Met Edith de Jager bekeken we vervolgens met de Visual Thinking Strategie methode twee schilderijen van Alić, waarbij we meer en meer gingen zien. Alić vond het prachtig. 

Senad Alić, na de presentatie: “Het is een compliment als de kijker zo veel ziet in mijn werk, ook dingen die ik zelf nooit heb gezien.”  

Vertrekken en aankomen

Senad Alić woont sinds 1992 in Nederland. Zijn schilderijen en tekeningen worden overal in Nederland en daarbuiten geëxposeerd. Hij heeft autonoom werk en daarnaast is hij ook een community-art kunstenaar. Met andere kunstenaars ontwikkelde hij vele projecten voor stadswijken en voor organisaties als Pax Christi, Unicef en Vluchtelingenwerk. Hij kwam tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië naar Nederland.    

Zijn ervaringen voordat hij vertrok, de aankomst in een vreemd land, de schok die dat aanvankelijk veroorzaakte en de langzame verwerking van het oude en het nieuwe, zie je terug in zijn schilderijen en tekeningen. Alić: “Je neemt je familietraditie en familieverhaal met je mee. Ik wil dat graag doorgeven, ook aan mijn kinderen. Mijn werk gaat over de mens en de onzekerheid die de mens met zich meedraagt.”

Goede en slechte herinneringen

Aanvankelijk had hij de neiging de beelden op zijn schilderijen steeds mooier te maken, maar twee jaar geleden ging hij echt op zoek naar zichzelf. Hij ging de confrontatie aan tussen zijn goede herinneringen en zijn slechte herinneringen. Aanleiding was een documentaire die gemaakt werd over zijn werk en de geschiedenis van zijn familie. “Herinneringen hebben zo veel lagen. Ik had de sterke neiging die herinneringen, de goede en de slechte uit elkaar te halen. Maar al die jaren had ik ook losse tekeningen gemaakt, dummies vol.” Hij laat zo’n boekje zien vol met tekeningen en teksten. In die tekeningen komen wel de gruwelijke oorlogsverhalen aan de orde.

Alić: “Het was bijna archeologisch werk. In die schetsboekjes zie vaak mensen met geweren, schieten, schreeuwen. Er zijn familieleden dood gegaan. Ook portretten van mijzelf. Ik zie daar vaak een wanhopige blik in.” De werken waarin hij de goede en de slechte herinneringen bij elkaar bracht noemde hij ‘Afspiegelingen’.

Wat ben ik?

We lopen naar het werk ‘Wat ben ik?’ uit 2017. Dat was een ‘brugwerk’ zoals hij het noemt, een stap naar een nieuw gebied. Het is gemaakt met losse tekeningen die in het werk geplakt zijn. De tekeningen zijn afkomstig van de boekjes. “Met knippen en plakken creëerde ik een nieuwe context, een verhaal dat ik onbewust ergens had verstopt. Ik had verhalen uit elkaar gehaald, ook in mijn tekeningen en schilderijen. Het was een nieuwe richting in mijn werk. Ik ontdekte vrijheid.” Linksonder in het werk is een monstertje te zien. “Eigenlijk leven we in een theater, staan we op het podium. Humor en kunst horen bij elkaar.”

Het nieuwe werk gaat ook over zijn vader. “Hij wilde lang niet vertellen. Hij was tachtig toen hij begon met schilderen. En toen kwamen die verhalen, toen voelde hij grote urgentie om zijn herinneringen, ervaringen met ons te delen. Hij zat vaak op zijn stoel en riep met de handen naast zijn hoofd (ook te zien op een werk); ‘Jullie moeten het weten’,  ‘Het kan altijd weer gebeuren. Net zoals tijdens de Tweede Wereldoorlog.’ En dan haalde hij weer een verhaal tevoorschijn dat lange tijd in de krochten van zijn geest verstopt was geweest.”

Kersen

In die nieuwe werken zien we ook vaak kersen opduiken. Kersenbomen stonden er volop in de streek waar hij vandaan komt, een grensgebied van Servië, Bosnië en Montenegro. In mei zijn de kersen rijp, dat is daar iets eerder dan hier. Die kersen hebben een bijzondere smaak, anders dan de kersen hier. Al 27 jaar had ik die kersen niet meer geproefd. Elke keer in mei voel ik de behoefte om werken met kersen te maken. De geur en kleur van meikersen ruik en zie ik dan.”

We lopen naar een van die kersenschilderijen en zien kersen en een schreeuwend mannetje, met een megafoon in zijn hand. Het is een aanknopingspunt naar het verleden. “Toen we de documentaire film ‘Hoop kan zwaar zijn’ van Rens Oomens aan het maken waren, vertelde mijn vader dat er veel minder kersen aan de bomen zaten dan vroeger. Hij had daar wel een verklaring voor. “Vroeger speelden en ravotten jullie in het veld, ook in de kersenbomen. Daarbij braken diverse takken af. Maar dat was juist goed voor de bomen, want daardoor gingen ze het jaar daarop extra bloeien, met meer kersen tot gevolg.”

Plank

Daarnaast komt een (duik)plank, vaak vol met mensen regelmatig voor in zijn werk. “Dat heeft ook te maken met onzekerheid die mensen voelen. Staand op een plank heb je weinig ruimte, maar er is wel veel ruimte om je heen. Van de ruimte kun je ook bang worden. Je moet, als je op de plank staat, een keuze maken. Ga ik springen? Ga ik vliegen? Blijf ik staan? We voelen het allemaal, het is een universeel gevoel.”

Senad Alić  is geboren Serajevo en ging studeren aan de Technische Universiteit van Servië in Nis. Ook in die tijd schilderde hij al, stillevens en landschappen. Zo schilderde hij enigszins wazige bergen rond de stad Priboj. “Werk met veel diepte, ook openheid, met weinig of geen mensen erin.” Pas in Nederland verschenen de mensen in zijn schilderijen. “Ik heb de mens toen op een andere manier ontdekt, het was een mens die ik niet kende.”

Na zijn studie ging hij als ingenieur werken in een vrachtwagenfabriek. “Ik heb vijf jaar in de fabriek gewerkt. Ik was nooit blij met mijn werk in de fabriek. Het schilderwerk geeft mij veel voldoening, dat heb ik nooit gevoeld toen ik werkte als technisch ingenieur. Later ging de fabriek failliet en zijn alle mensen op straat beland.”

Stichting Multiplex

Toen hij begin jaren ’90 in Nederland arriveerde, deed hij op diverse plaatsen in Amsterdam schildercursussen, hij werd aangenomen bij de Rietveld Academie, maar dat ging niet door op last van de Sociale Dienst. Hij vervolgde zijn kunstopleiding in Leiden. “Ik er veel geleerd, ook bij de  kunstenaars in Amsterdam, over kunst, moderne kunst en de technische aspecten van het schilderen. Daarna ging ik tekeningen en illustraties voor Amsterdamse bladen maken. Ik was ook actief in Stichting Multiplex waarbij kunstenaars uit alle hoeken van de wereld betrokken waren. Er werd gewerkt met straatjongeren, gevangenissen en asielcentra.”

Hij heeft vaak exposities in Nederland en het buitenland. Hij merkt wel dat het moeilijk is om in Nederland van schilderen en tekenen alleen rond te komen. “Gelukkig heb ik op tijd de community-art kunst ontdekt. Ik ben van de ene stichting naar de andere stichting gegaan. Twintig jaar ben ik betrokken bij Stichting De Vrolijkheid, die kunstprojecten doet in asielcentra. Ik ben nog steeds betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe projecten. Ik geef als trainer trainingen voor de teams van Vrolijkheid in het land. Vrolijkheid werkt in 30 asielcentra en ik geef ook trainingen over diversiteit. De stichting ligt me na aan het hart.”

Kunst als communicatiemiddel

Nu is hij artistiek leider van stichting De Werkelijkheid. “Daar zijn meer dan 70 makers aan verbonden, vaak met een vluchteling- of migratieverleden. We hebben drie jaar geleden een project over 50 jaar migratie in Nederland gedaan.” Op dit moment doet hij een project over diversiteit in scholen en geeft hij gastlessen aan Pabo’s en de Hogeschool van Amsterdam. “Uitgangspunt is het reageren vanuit een artistieke hoek op ontwikkelingen in de samenleving.”

Tot slot: wat is zijn filosofie? Senad Alić: “Ik geloof in kracht kunst als communicatiemiddel. Om elkaar te begrijpen heb je een gemeenschappelijke taal nodig. Kunst kan een verhaal van iemand los peuteren dat in een donkere kamer verstopt was. Dat verhaal kun je vormgeven zodat mijn verhaal ook een verhaal wordt voor een ander. Op die manier zijn we echt zichtbaar voor elkaar. Dat zorgt voor verbinding.”

Afbeeldingen

1) Collage 2018, 2) Z.T Collage 2018, 3) Z.T Collage 2018, 4) Collage 2017, 5) Collage 2017, 6) Collage op doek 2018, 7) Collage 2017 , 8) Collage 2017, 9) collage 2019, 10) collage 2019, 11) collage 2019, 12) verloren paradijs 1, 13) Z.T collage 2018, 14) portret Senad Alic            

http://www.senadalic.nl/
https://mlbgalerie.nl/expo-0619/

http://bit.ly/2lShrae 

  

 

 

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0