De wereld van de Haagse kunstenaar, 111 - Sam Hersbach
De wereld van de Haagse kunstenaar, 111 - Sam Hersbach
Ik luisterde op de tentoonstelling van Billytown een podcast / hoorspel over een zekere Baäl. Hij was in de bijgaande tekening/schildering afgebeeld als een oudere wazig door zijn ogen starende man. Op een trap naar boven loopt een koe die Baäl besnuffelt. De koe heeft net een drol achtergelaten op de trap.
Als ik een aantal dagen later het hoorspel volledig beluister blijkt Baäl zich in een kale atelierachtige ruimte te bevinden, vermoedelijk de ruimte bovenaan de trap. Hij verkent die ruimte en komt daarbij diverse figuren tegen, onder andere een Vlaams pratende dame. Het verhaal wordt begeleid door muziek.
Hoorspel in coronatijd
Een paar weken later ben ik op bezoek bij Sam Hersbach die dit hoorspel samen met Vita Soul Wilmering heeft gemaakt. “We deden het in coronatijd. We hadden ruim de tijd. We zaten allebei nog in op de residentie De Ateliers in Amsterdam.”
Ze bedachten het verhaal, de karakters en zorgden voor geluid en muziek erbij. “Vita Soul Wilmering is filmmaker en speelt diverse muziekinstrumenten. Ik schilder. We konden gebruikmaken van elkaars kwaliteiten. Het gaat om een figuur, Baäl geheten, die zijn geschiedenis vergeten is. Hij probeert dat zich weer toe te eigenen via de figuren die hij tegenkomt. Fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar.”
Galerie en ateliers
Inmiddels zit Sam alweer een tijd in zijn atelier in Den Haag. Boven de galerieruimte van Billytown op de begane grond bevinden zich op de eerste verdieping vele ateliers van tekenaars, schilders, sculptuur- en videomakers. Sam (26) is een van de jongsten. Zijn atelier kijkt uit op het grasveld van het Van Doeverenplantsoen. In de middenruimte tussen de diverse ateliers bevindt zich een groot kunstarchief van Peter van Beveren met vele publicaties. Onderzoekers en kunststudenten maken dankbaar gebruik van dit rijke archief.
Verhalen
In Sams atelier zie ik kleurrijke werken van groot formaat. Elk werk bevat een verhaal. Soms is er sprake van verhalen in een verhaal, zegt Sam. “De kleinere verhalen staan soms zelfs los van het grote verhaal.” Dieren spelen een grote rol: vissen, in het bijzonder enorme meervallen, vogels, vlinders, ook hele grote, libellen, hagedissen, paarden, herten. Fantasiewezens als draken niet te vergeten en natuurlijk mensen, die vaak in de weer zijn met de dieren, zoals ruiters. Het landschap speelt een grote rol in de vorm van wolken, zeeën en bergen. Verder zie ik wapenschilden en drones.
Het pigment
Sam Hersbach vertelt niet alleen graag verhalen, hij is ook een liefhebber van verf op zichzelf. Hij schildert veel met gouacheverf, maar daarnaast gebruikt hij eigen verf op acrylbasis. Die worden nogal eens gecombineerd, in hetzelfde werk. Hij toont een paar zakjes pigment van Verfmolen de Kat: Ercolano blauw, Doodskop paars, Titaan wit, Mummie zwart. “Fascinerend, soms van eeuwenoude receptuur. Ook het pigment heeft een verhaal.” Hij heeft ook wel ei-tempera gemaakt, maar dat stonk na een tijdje een beetje teveel naar bedorven eieren. Hij is nu bezig met helmgras. Dat wil hij gebruik als verf nadat hij het vermalen en gekookt heeft.
Drakenpoep
We bekijken een aantal werken. Sommige verhalen blijken zich buiten het schilderij voort te zetten en andere verhalen slagen erin van buiten het schilderij binnen te komen. Dan zie je fragmenten van iets veel groters dat je niet ziet. Er is een werk van een man die over een dijk hangt en via een touwtje aan zijn tenen weer contact krijgt met zichzelf. Een aantal van zijn werken hebben onlangs bij het AMC gehangen. Op een van de schilderijen worden de AMC’ers bedankt ‘Merci Health Cavalerie’. Sam: “Een bedankje voor de artsen, het medisch personeel én de schoonmakers, ook zij hebben een belangrijke taak.”
Aan de muur hangt het schilderij ‘Drakenpoep’. De drakenpoep is blauw. De draak blijkt al lang weggevlogen te zijn, maar hij heeft zijn poep achter gelaten. “Ook machtige mythische wezens hebben een kwetsbaar moment, hun achilleshiel. Op google heb ik de geschiedenis van drakenpoep onderzocht. Er bleek weinig literatuur te zijn, maar volop fantasie. En er zijn websites die drakenpoep verkopen.”
Technologie
Technologie is een onderwerp. Op een werk zie ik een drone vliegend door het beeld. “Maar de wieken kunnen ook planten zijn.” Eronder bevindt zich een zwart-witte tekening met de tekst ‘plattegrond Sterrebos, privé jachtgebied’. Hij laat de drone zien op zijn telefoon. Het is een MQ9 reaper, een onbemand verkenningsvliegtuig, halverwege 2023 operationeel.
Wapenschilden zie ik, een ervan voorzien van emblemen van ogen en rode glibberige pijtjes. “Ik vind geschiedenis fantastisch. Ik wil een serie wapenschilden gaan maken, een stuk of 10, zoals ‘het Belgisch schilderij’. Er zit veel blauw in met gebruik van pigment- en gouacheverf.”
Thema
Hoe zou hij zijn thema omschrijven? Sam: “Mijn hoofdthema is fantasie versus werkelijkheid. Fantasie is er in verschillende lagen. Soms geeft fantasie commentaar op de werkelijkheid. Er is totale fantasie, zoals monsterwezens, en dichter op de realiteit zittende fantasie. Dan schilder ik een stuk gereedschap, een nachtkijker bijvoorbeeld, maar is daar weer een fantasiewereld omheen.”
Als tweede thema noemt hij macht en machtsverhoudingen. Dat is te zien in bijvoorbeeld een persoon zonder arm, die is gestolen door een machtiger persoon. Maar ook in de draak. Zeker als hij een kwetsbare draak afbeeldt. “Die dingen gaan me aan mijn hart. Niet dat mijn schilderijen dat gaan oplossen. Primair is er de fantasie, ik heb altijd interesse in verhalen. En ook hoe mensen verhalen vertellen, hoe iedereen een ander verhaal vertelt. Hoe de geschiedenis verteld wordt.”
Sleutelwerk
Heeft Sam een sleutelwerk, een werk dat een nieuwe ontwikkeling in gang zette? Hij blijkt niet zozeer een sleutelwerk als wel een sleutelmoment te hebben. “Dat was in de laatste helft in het laatste jaar van de academie, de HKU in Utrecht. Een vriend uit mijn klas, Emiel Zeno, gaf me een doek en zei: ‘Ga eens los’. Voor het eerst maakte ik figuratief-achtig schilderij van natuur in de omgeving. Dat vond ik leuk. Daarvoor experimenteerde ik.”
Dooyewaard
Na de HKU, waar hij in 2017 afstudeerde in Fine Arts had Sam een residentieverblijf bij Dooywewaard in Blaricum. Daarna ging hij naar De Ateliers in Amsterdam. Daar was ook onderdak bij inbegrepen. “Elke dinsdag kreeg je atelierbezoek. ik heb daar veel inspirerende internationale mensen ontmoet.” In 2020 ging hij naar Den Haag. “Grotendeels vanwege Billytown, een artists-run initiatief. Af en toe is er een samenwerkingsproject. Het is echt een groep. Je spreekt elkaar. We vergaderen veel over praktische zaken.”
Wat is zijn ervaring van het kunstleven? “Ik kan het niet vergelijken met een ander leven, ik leef maar een leven. Misschien iets voor een nieuwe serie? Het kunstleven is interessant, inspirerend, je ontmoet geweldige mensen. Ik maak veel uren, werk soms tot in de nacht. Op residenties zie je mensen uit hele wereld. Je ontmoet ook verzamelaars, ook interessant. Ik ben wel content. Maar een beroep als bakker is waarschijnlijk ook fantastisch.”
De tentoonstelling bij Billytown is te zien tot 19 maart. Zie: http://www.billytown.org/
Afbeeldingen
1) (Ziekenhuis) schoonmaakdienst ter strijden tegen ongebalanceerde ‘kruipers’, te midden van ruiters, Carnyx muziek en de vermoeide duivel opzoek naar werkende vulkanen, 170 x 140, Acrylaatbindermedium, pigment, acrylverf, houtskool, krijt, gesso, op katoen met een dunne laag van UV-beschermende vernis, 2021, 2) 2021-2023NL mountains, Cosmic horror butterfly series, 50 x 40 cm, pigment, acrylaatbinder medium, gouache, acrylverf, houtskool, hout, grafiet, gesso,op katoen, 2021, 3) ontmoetingsschaduw, 50 x 40 cm, gouache, acrylaatbinder, pigmenten, krijt, houtskool, acrylverf, op katoen, met een zachte laag UV-beschermende vernis, 2021, 4) 3, 95 x 150 cm, Acrylaatbindermedium, pigment, houtskool, gouache, acrylverf, krijt, grafiet op katoen, met een dunne laag vernis, 2021, 5) Between two purple trees. Self-fishing bowling, small world summersaul (somersault) / Tussen twee paarse bomen. Zelf-vissende bowling, kleine wereld solto (salto), 240 x 200 cm, Gouache, acrylverf, gesso, pigment, acrylaatbindermedium, houtskool, op katoen, met een lichte laag UV-beschermende vernis, 2020, foto: Gert Jan van Rooij, 6) Clumsy catfish hunting a ‘mysterious’ horse rider, while the enormous butterflylike creature lands on planet earth. The catfish where unaware about the unearthly butterflylike creature, 50 X 40 cm, Acrylaatbindermedium, pigment, goache, acrylverf, houtskool op katoen, met een zachte laag van UV-beschermende vernis, 2021, 7) De Esculaap Dijk, 80 x 140 cm, Acrylaatbindermedium, pigment, gouache, acrylverf, houtskool, krijt, op katoen met een zachte laag van UV-beschermende vernis, 2021, 8) Drone bijt-vervlieging berg oog 1, 170 x 140 cm, Gouache, acrylverf, ei tempera, pigment, acrylaatbindermedium, op katoen, met een dunne laag van UV-beschermende vernis, 2020, 9) lagelijke vertijding, 120 x 160 cm, gouache, ei tempera, acrylaatbindermedium, pigment, acrylverf, gesso, houtskool, krijt, op katoen, met een dunne laag vernis, 2021, 10) Merci Health Cavalerie, 140 x 80 cm, Gouache, Acrylverf, houtskool, gesso, krijt, acrylaatbindermedium, pigment, op katoen, met een zachte laag van UV-beschermende vernis, 2021, 11) Naaste zicht en verwaterings-houvast, 170 x 140 cm, Gouache, ei tempera, gesso, pigment, acrylbindermedium, houtskool, grafiet, op katoen, met een laag UV-beschermende vernis, 2020, 12) ogen en parels, 150 x 95 cm, Acrylverf, papier, inkt, gesso op doek, 2018, 13) periscopisch zicht van 'realiteit' op realiteit, 140 x 70 cm, pigment, acrylaatbinder, gouache, krijt, acrylverf, gesso, houtskool, grafiet, op katoen, met een dunne laag vernis, 2021, 14) sam hersbach, portret in de studio 2020 gemaakt door vita soul wilmering, 15) the harvest, 40 x 50 cm, gouache, acrylaatbinder, pigmenten, krijt, houtskool, acrylverf, op katoen, met een zachte laag UV-beschermende vernis, 2021, 16) Vleugeldrift, Drone serie, 40 x 50 cm, Krijt, pigment, acrylaatbindermedium, houtskool, gouache, op linnen, met een laag UV-beschermende vernis, 2020
https://www.samhersbach.nl/
https://www.instagram.com/samdphersbach/
https://www.piketkunstprijzen.nl/sam-hersbach
