De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 50 - Efrat Zehavi

De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 50 - Efrat Zehavi

Efrat Zehavi boetseert portretten. Je zou ze – als ze een maatje kleiner waren - als poppen voor de poppenkast kunnen gebruiken. Ik zie ze staan, liggen en hangen in haar atelier in de Drievriendenstraat in Rotterdam. Er is er een aantal in wording aan de andere kant van de tafel waar ik Efrat spreek. Een spatscherm hangt tussen ons vanwege corona. 

Efrat maakt de gezichten van kinderklei, plasticine. In een/twee uur maakt ze zo’n gezicht, dat treffend de persoon vastlegt. Links van mij staat een soort altaar met poppen in overwegend zwarte kleding, een vrouw in hun midden heeft een goudkleurig/beige kleed. Soms maakt ze de portretten in haar atelier, maar meestal buiten, in het park, in het café of in de bibliotheek.

Een driedimensionaal schilderij

Efrat Zehavi: “Tijdens het boetseren van een portret is er altijd een gesprek. Dat is een mooie afleiding zowel voor de persoon die ik vastleg als voor mijzelf. Dat de persoon beweegt is helemaal geen nadeel voor mij. Ik zie daardoor zijn/haar karakter en dat probeer ik dan vast te leggen. Ik ontdekte al snel dat ik het in mijn vingers had. Ik heb altijd veel empathie voor mensen gehad. Ik zag dat vroeger als een nadeel, je ging ervan piekeren. Maar ik heb het omgedraaid tot een kracht.”

De kinderklei wordt niet echt hard, en is dus kwetsbaar. “Ik maak een driedimensionaal schilderij door de verschillende gekleurde klei met elkaar te mengen. Op de Bezalel Academie in Jeruzalem, mijn eerste kunstopleiding, begon ik met plasticine. Ik kon niet verder met schilderen omdat ik geïmponeerd was door de kunstgeschiedenis. ‘Francis Bacon heeft ’t al gedaan’, dacht ik. ‘Wat heb ik nog toe te voegen?’”

De bekende mens en de onbekende mens

Wat is haar thema? Efrat: “De mens en zijn psyche. De relatie met de ander. Ik zie de mens als een dier, een sociaal dier, groepsdier. Ons bestaan is verbonden met anderen. Dan ontstaat empathie of antipathie, of zelfs angst voor de ander. Daar denk ik dagelijks over, mijn relatie met de onbekende mens en met de bekende mens, familie, naasten.”

Sleutelwerk

Meer schreef ze in ‘ANONYMOUS GLOSSY’ dat vol staat met haar geboetseerde portretten, verslagen van haar gesprekken met de personen die ze vastlegde en gedachten over kunst en kunstenaars. Het blijkt zelfs een sleutelwerk te zijn. Het is een chique magazine, met mooi glanspapier en -omslag.

“Voor ’t eerst koppelde ik tekst en beeld onlosmakelijk aan elkaar. Ik wilde een kunstwerk maken in de vorm van een boek. En dat is het geworden, het is geen catalogus of kunstenaarsboek. Ik maakte veel portretten op straat en ik  hoorde interessante verhalen van mijn modellen. Ik schreef die verhalen op en bracht ze samen met mijn geboetseerde portretten in een boek. Zo creëerde ik  een ‘podium voor de gewone anonieme mens’. De portretten zijn op een bijzondere wijze gefotografeerd, gebaseerd op een theatrale manier van denken.  Ik raakte geïnspireerd door het werk van Charlotte Salomon. Zij maakte begin jaren ’40 het werk ‘Leven? of theater?’. Zij wordt een beetje in de hoek geplaatst van de holocaust kunst. Maar zij is meer dan dat. Zij is een voorganger van de hedendaagse kunst, die ze uitoefende op een niet-traditionele manier. Het is theatraal, persoonlijk, en zelfonderzoekend. Het gaat over haar relatie met naasten. Zij combineert verschillende disciplines met name tekst beeld en muziek."

Efrat leest veel, maar zag zichzelf niet als auteur. Ze voelt zich soms vrijer in het schrijven. “In mijn beeldende kunst wordt ik beïnvloed door beelden van andere beeldend kunstenaars, mijn ‘demonen’ noem ik ze soms. Als ik schrijf is dat niet het geval omdat ik mezelf niet wil vergelijken met andere schrijvers.  Mijn moeder is dichter en schrijver. En daarom, denk ik, heb ik het schrijven lang tegengehouden. Maar goed beschouwd vertel ik verhalen met mijn beelden, al 15 jaar. Maar langzamerhand ben ik ook echt gaan schrijven.”

Rotterdamse kunstleven

Hoe ervaart Efrat het Rotterdamse kunstleven? “Ik ervaar het als een weldadig bad. Ik heb veel contacten met Rotterdamse kunstenaars. Wat ik waardeer is dat Rotterdamse kunstenaars collegiaal en geïnteresseerd zijn in elkaars werk.”

Tot slot, wat is haar filosofie? “Ik zie kunst maken als een manier om jezelf en de ander te leren kennen. Als ik een ander boetseer is dat tegelijkertijd een aanmoediging om zelfonderzoek te doen. Wat voel ik? Wat denk ik? De relatie met mijn ouders. Of de kunstenaar de wereld kan redden weet ik niet. Elke persoon denkt over zichzelf en zijn omgeving. Als jij iets daaraan toevoegt, dan is het een bijdrage. Een kleine vleugelbeweging van een vlinder kan een orkaan teweeg brengen.”

Afbeeldingen

1) Stadsgezicht, installatie Stedelijk Museum Schiedam 2020 (foto: Aad Hoogendoorn), 2 – 3) Passportraits performance, ongoing (foto: Jan Leppink), 4) Portretten van Anonymous Glossy, TENT Rotterdam 2017, 5 – 7) Anonymous Glossy projection, Schouwburg Rotterdam 2020, 8 – 14)  spread uit Anonymous Glossy 2017 © Efrat Zehavi 2021

https://www.efratzehavi.nl/    
https://www.efratzehavi.nl/anonymous-glossy/