Geheime waterlinie

De verdediging van Nederland was eeuwenlang gebaseerd op waterlinies. Met de uitvinding van het vliegtuig leek die strategie achterhaald. In 1950 echter werd de IJssellinie aangelegd om een Russische inval te vertragen. Tot 1990 waren slechts enkele Nederlanders op de hoogte van het geheime plan.

De redactie van if then is now bezocht het voormalige militaire terrein bij de stuw in Olst. Stichting IJssellinie zorgt voor onderhoud aan de bunkers en maakt ze toegankelijk voor bezoekers. Bij de andere twee stuwen in Bemmel en Arnhem zijn nauwelijks overblijfselen, maar in Olst wil men elk soort bunker herinrichten.

Functie
Ten tijde van de Koude Oorlog werd gevreesd voor een Russische inval in NAVO-gebied. Duitsland mocht nog geen leger hebben en bood dus geen buffer. Nederland had rond 1950 nauwelijks middelen ter verdediging, onder meer vanwege de strijd in Indonesië. Inundaties van vijftig centimeter zouden de IJsselstreek ondoorwaadbaar en ondoorvaarbaar maken en zo een Russische opmars vertragen. Tussen Nijmegen en Kampen bleven er geen wegen of spoorlijnen droog, waardoor alleen verdediging noodzakelijk was van de drie stuwen.

Stuwen
De watertoevoer naar de IJssel kon verhoogd worden door de Waal en Rijn met stuwen af te sluiten. In de oorspronkelijke plannen was er geen derde stuw bij Olst voorzien, maar die bleek nodig om ook de inundaties bij een lage waterstand te garanderen. Iedere dag werd berekend welke inlaten open gezet moesten worden als er op dat moment een aanval plaatsvond. Huidige naberekeningen wijzen uit dat er inderdaad een gebied van vijf tot tien kilometer breed onder water gezet kon worden.

Geheim
De inundaties hadden een grote impact op de omgeving. Door het stromende water zouden dorpen als Olst en Wijhe weggevaagd worden en inwoners en vee moesten geëvacueerd worden. De verwachting dat hierbij enkele duizenden dodelijke slachtoffers zouden vallen, is de reden waarom de IJssellinie geheim werd gehouden. In de ministerraad is tot de aanleg besloten zonder dit te notuleren en de Tweede Kamer werd niet op de hoogte gebracht. De gewone soldaat dacht bij Olst een pontonbrug te beschermen, niet wetend dat deze afgezonken zou worden tot stuw. De inwoners werden niet geïnformeerd over de inundaties, terwijl de Russen het te overstromen gebied in kaart hadden gebracht.

Bunkers
Verscholen in het groen bij havezaete De Heare ligt aan de Ijsseldijk bij Olst een bunkercomplex. Het startpunt van de rondleidingen is het noodhospitaalbunker. Er werd een ABC-oorlog (atoom, bacterieel en chemisch) verwacht, waarop het noodhospitaalbunker is ingericht om gassen buiten te houden. Er is een operatiekamer en röntgenapparatuur aanwezig. In het commandobunker konden telefoonverbindingen met alle bunkers in de omgeving tot stand gebracht worden. Ook is ter hoogte van het commandobunker de vijf-deurs inlaat hersteld in de dijk die met een stelsel van sluizen voor de inundatie moest zorgen.

Opheffing
In de periode 1953-1963 is de IJssellinie drie keer operationeel gesteld door de stellingen te bemannen. In 1964 werd besloten om de IJssellinie op te heffen, omdat het als hindernis werd gezien bij een mogelijke terugtrekking vanaf de gereed gekomen Duitse verdediging. In de rivierloop werden obstakels verwijderd, maar het binnendijkse gebied bij Olst bleef tot 1996 in handen van Defensie. Toen was Stichting IJssellinie al actief om een museum op te richten, zodat het mogelijk is om de restanten van de tot 1990 geheime waterlinie te bezoeken.

Jaar:
1950 / 1968
Circa:
Ja

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0