Herkenbaar aan de letter O: Limietpalen langs de Kromme Rijn in oude glorie

Het begon allemaal op een nazomerdag in 2008, toen Clarion Wegerif van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden langs de Kromme Rijn liep. Ze was bezig met de voorbereiding van de officiële opening van het Kromme Rijnpad van Utrecht naar Wijk bij Duurstede.

Ineens, bij de brug nabij kasteel Beverweerd in Werkhoven, zag ze een oude grenspaal staan. Ze stootte haar collega aan: ‘Kijk, daar heb je zo’n oude grenspaal van het ministerie van Oorlog. Daar zijn er nog maar een paar van over langs de Kromme Rijn.’
‘Die ouwe palen?’ was de reactie. ‘Daar hebben we er wel een stuk of tien van in de container gegooid.’
‘Wát? Dat is cultuurhistorisch erfgoed!’ Gelukkig bleek na enig rondbellen dat een andere waterschapscollega de palen bij een vriend op Fort Vechten had laten opslaan. De twee medewerkers van het waterschap slaakten een zucht van verlichting.

Waterlinie
Na de kanalisatie van de Kromme Rijn zo’n 150 jaar geleden, ten bate van een versnelling van de inundaties in de Nieuwe Hollandse Waterlinie, kreeg de rivier een belangrijke rol. Dankzij een nieuwe inlaatsluis bij Wijk bij Duurstede kon het rivierwater van hogerop gehaald worden. Langs het 29 kilometer lange jaagpad werden vervolgens zo’n 350 natuurstenen limietpalen geplaatst; palen die de grens van het toenmalige eigendom van het Rijk markeerden. Dit schrijft Ad van Bemmel in zijn boek De Kromme Rijn. Waterstaat, onderhoud en gebruik vanaf 1600. De palen stonden enkele meters uit de oever en waren te herkennen aan de letter O (de O van het Ministerie van Oorlog) en een volgnummer.
Het leek Clarion Wegerif een mooi plan om een aantal van die limietpalen terug te plaatsen. ‘Ze horen echt bij dat stukje Kromme Rijn en voor de wandelaars langs het Kromme Rijnpad vertellen ze iets over de geschiedenis van de rivier. Maar de toekomstige beheerder van het pad, Recreatie Midden Nederland, moest er wel mee akkoord gaan. Tenslotte moeten zij er met hun maaimachines omheen.’

Tachtig kilo
Recreatie Midden Nederland ging akkoord met het terugplaatsen van de opgeslagen palen. Na het nodige overleg ontstond het plan om de drie betrokken bestuurders tijdens de opening gezamenlijk één grenspaal te laten terugplaatsen. Daarvoor moest natuurlijk wel het nodige worden georganiseerd.
Er moest tenminste één paal worden opgehaald van Fort Vechten, en er was een hefwerktuig nodig, want zo’n hardstenen paal weegt tachtig kilo. Een paar dagen voor de opening ging de telefoon van Clarion Wegerif. Of het erg was dat er een andere paal werd gebruikt, want de oorspronkelijke palen lagen op Fort Vechten begraven onder tien kuub haardhout…
‘Uiteindelijk is alles goed gekomen,’ vertelt Clarion Wegerif. ‘De drie bestuurders plaatsten de paal, de oorspronkelijke, en het gezelschap wandelde vervolgens langs de Kromme Rijn en stapte ook nog even in een bootje.’

De tien palen staan inmiddels weer langs de – inmiddels natuurvriendelijke – oevers van de Kromme Rijn. En De Stichtse Rijnlanden bekijkt hoe de kennis over cultuurhistorisch watererfgoed nog beter ontsloten kan worden, zowel voor eigen medewerkers als voor het grote publiek.

De routegids van het Kromme Rijnpad is te koop bij de VVV’s in Wijk bij Duurstede en Utrecht en via de website van de provincie Utrecht, www.provincie-utrecht.nl.

Dit verhaal verscheen eerder in Waterlijn, juli 2012, p 12

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0